حامد کامل نیا - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی و هنر اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

در سالهای اخیر بحث بر سر گفتمان معماری معاصر اسلامی یا به تعبیر برخی دیگر معماری معاصر در کشورهایاسلامی سمت و سوهای تازه ای به خود گرفته است. شاید پیشتر تصور می شد که منظور از اینگونه عبارات یعنی تکرارصوری از شکل ها و فرم های معماری که در دوران اولیه اسلامی وجود داشته و یا تلفیق کردن آنها با ساختمان هایامروز. اما نمونه های نوین معماری در این کشورها نمایانگر نگره های جدید در این حوزه است. معماری معاصرکشورهای اسلامی نیز در سالهای اخیر دچار تحولات چشم گیری شده است. بسان تحولاتی که در از سال 2010میلادی در ساختارهای سیاسی برخی از این کشورها صورت گرفت. جنبش های صورت گرفته در کشورهای اسلامینظیر مصر، لیبی و یمن گرفته تا مراکش و عربستان سعودی. رویکردهای معماری در کشورهای اسلامی در چهار دههگذشته شامل : تجدید حیات گرایی، بومی گرایی، رویکردهای بین المللی (مدرنیسم و پست مدرن)، منطقه گرایی ومحیط گرایی بوده است. در سالهای اخیر تاکید بر عناصر تغییر شکل یافته معماری گذشته در این کشورها (مانند استفادهاز هندسه پارامتریک در طرح ها) توام با تلفیق گرایش های معماری پایدار تبدیل به دستور زبان جدیدی در معماریکشورهای اسلامی شده است. بررسی ویژگیهای معماری در نمونه های معماری معاصر کشورهای اسلامی نشان میدهند که در سالهای اخیر مولفه های قابل بازشناسی این نمونه از معماری شامل مواردی است نظیر: تاکید بر فرآیندطراحی به جای محصول معماری، استفاده از رویکردهای مشارکتی در طراحی، توجه به ویژگیهای معماری پایدار(استفاده از شاخصه های طراحی سبز در ساختمان و توجه به موضوع انرژی)، استفاده از شبکه های فضایی هندسی(پوسته پارامتریک) در فرم بیرونی بنا و تلفیق مصالح بومی با مصالح مدرن.

معماری معاصر، کشورهای اسلامی، معماری اسلامی، الگوواره معماری