الناز کتابی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت بناها و بافت های تاریخی دانشگاه هنر اصفهان
اکبر حاجی ابراهیم زرگر - دکتری معماری استاد و رئیس دانشکده معماری شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی

آب انبار مکانی برای ذخیره آب بوده که به منظور استفاده در فصول کم آب، احداث می شده است این بناها با توجه به ساختار خاصی که دارند از نظر معماری ، سازه، تاریخ، نوع مصالح و ... قابل مطالعه هستند با تغییر در سیستم آبرسانی شهری و ایجاد لوله کشی آب و در نتیجه از دست رفتن کاربری، خطر از بین رفتن آب انبارها افزایش یافته است لیکن وجود مشکلات ناشی از کم آبی در مناطق وسیعی از ایران نیاز استفاده مجدد از این بناها را به وجود آورده است این امر ضرورت شناسایی دانش های نهفته در آب انبارها را با مطالعه دقیق همچنین مرمت و احیای آنها را در قالب کاربری اولیه خود به خوبی آشکار می کند شهرستان نائین در شرق استان اصفهان به عنوان یک منطقه کویری که از دیرباز با مشکلات کم آبی و ذخیره کردن آب روبرو بوده است دارای آب انبارهای فراوانی است و پس از گذشت سالها هنوز تعداد کثیری از آب انبارهای آن مورد استفاده ساکنین می باشد و عمده آب شرب مورد نیاز آنها را تامین می کند به همین سبب این عناصر از ثروت های فرهنگی قلمداد می شوند. این پژوهش در نظر دارد تا علاوه بر مطالعاتی که در زمینه آب انبارهای نائین می نماید با توجه به قرار گیری شهرستان نائین در محدوده لرزه خیزی زیاد و اهمیت این بناها به عنوان مخازت تامین آب شرب به شناخت نقاط آسیب پذیر آنها در برابر زلزله بپردازد که به صورت موردی بر یکی از آب انبارهای این شهرستان " آب انبار سرای نو" صورت می گیرد. در راستای اهداف ذکر شده ابتدا با مطالعات کتابخانه ای و بازدید مستقیم از آب انبارهای متفاوت زمینه ای برای شناخت اولیه فراهم شد سپس با بررسی میدانی و مصاحبه با استادکاران آب انبار ساز نائین ، شناسایی سازه آب انبار صورت گرفت. با توجه به پژوهش های کتابخانه ای و میدانی اطلاعات دقیقی در مورد اجزای آب انبارهای نائین و سازه آن ها جمع آوری گردید در نهایت با تحلیل های استاتیمی و دینامیکی به کمک نرم افزار ، اثرات زلزله بر روی آب انبار مذکور مشخص شد.

آب انبار، زلزله، آسیب پذیری لرزه ای، نائین