الهام شهابی - دانشجوی کارشناسی ارشد تکنولوژی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
مسعود رسولی لارمایی - مدرس دپارتمان معماری و عمران ، دانشکده فنی و حرفه ای محمد باقر ساری، ایران.
یاسر شهبازی - استادیار سازه های هوشمند و تکنولوژی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.

با توجه به رشد روز افزون جوامع در سالهای اخیر، افزایش مصرف سوختهای فسیلی و هزینه بالای مصرف انرژی همواره یکی از دغدغه های مهم جهانی بوده است. تنوع کاربریها و عملکردهای مختلف معماری، شرایط آسایش متنوعی را میطلبد. از این رو، معماری امروز نیازمند تغییرات و پویایی بیشتری نسبت به گذشته است و بدیهی است که ساختمانهای جدید میبایست انعطافپذیرتر و قابلانطباق با هرگونه تغییرات احتمالی باشند. یکی از راهکارهای دستیابی به معماری انعطافپذیر و پاسخگو به تغییرات محیطی با توجه به نیاز کاربران، استفاده از عناصر متحرک هوشمند در ساختمان است. در واقع مفهوم هوشمندی در ساختمان، حذف دخالت انسان در کنترل شرایط محیطی میباشد. بدین ترتیب که ساختمان با توجه به شرایط لازم برای آسایش انسان که از قبل برای هریک از اجزای آن تعریف شده، نسبت به هرگونه تغییر در شرایط محیطی، واکنشی مناسب نشان میدهد. از آنجا که نمای ساختمان مرز بین فضای داخل و خارج میباشد، میتواند مهمترین نقش را در کنترل شرایط محیطی ایفا کند. نماهای متحرک هوشمند به نماهایی اطلاق میشود که علاوه بر قابلیت تطبیق با شرایط محیطی به منظور حفظ و کاهش مصرف انرژی در ساختمان، شرایط آسایش کاربران را در مواردی همچون تنظیم میزان نور ورودی، تهویه طبیعی، بهبود شرایط آکوستیکی و... نیز فراهم میکنند. این نماها حالات خود را برای انطباق با شرایط محیطی و همچنین بر حسب نیاز کاربران تغییر میدهند. در این مقاله پس از دسته بندی مکانیزمهای رفتاری باز و بستهشدن این سیستمها و روشهای کنترل فعال و غیرفعال نماهای هوشمند، به بررسی عملکرد نماهای هوشمند در پاسخگویی به فاکتورهای محیطی (نور، تهویه، جذب حرارتی و ...) در شرایط محیط متغییر در قالب نمونه های محیطی بحث خواهد شد.

نماهای متحرک هوشمند، مکانیزمهای کنترل فعال و غیرفعال، فاکتورهای محیطی