سید بهشید حسینی - دانشیار دانشکده معماری شهرسازی دانشگاه هنر تهران
نیلوفر ذوالفقار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی-دانشگاه هنر تهران

در طراحی حسینیه های معاصر به صورت یک بنای منفرد، سرپوشیده که فقط در ماههای محرم و صفر درهای آن رو به مردم گشوده می شود مفاهیم بسیاری گم شده است. حسینیه ها به عنوان تجلی کالبدی ماهیت پیام عاشورایی دارای ارزش های و اصول نهفته ای است که با بررسی میدانی و کتابخانه ای حسینیه های روباز در بافت قدیمی شهرهای کویری به برخی از این مفاهیم می توان دست یافت. این حسینیه ها به عنوان (تنها فضای باز شهری با عملکرد مذهبی) در شهرسازی مسلمین منحصر به فرد می باشند. بر اساس این فرضیه مقاله حاضر پس از بررسی اهمیت مراسم ماه محرم و تاریخچه عزاداری در فرهنگ ایرانی به تحلیل ویژگی های حسینیه بزرگ و کوچک زواره در قالب کیفیت فضایی، کیفیت بصری، نسبت درون و برون و مفاهیم نمادین خواهد پرداخت. بر این اساس سعی در استخراج اصول ارزشی حاکم بر این حسینیه ها خواهد نمود. حسینیه ها مظهر پیوند بین زمان، مکان و مردم هستند و در واقع تجلی دهنده ی پیام «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» می باشند و با الگو گیری از معارف اسلامی، با پیوستگی درون و برون کالبدی، عالم درون و برون فرد رابا هم می آمیزد و فرد را در هیچ موقعیتی، چه رفتار فیزیکی و چه تصورات ذهنی به خود وانمی گذارد و همواره او را از عالم درون به عالم برون ذاتی رهنمون می شود. شناخت و به کارگیری این اصول که نشات گرفته از تفکرات ارزشمندیست، برای تداوم مفاهیم غنی اسلامی در شهرسازی در جهت هویت بخشیدن به بناها و در کل به شهر ایرانی کمک موثری خواهد بود.

درون و برون، فضای شهری، حسینیه ، وحدت ،فرهنگ عاشورا