امیر سام ظریف ضروری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشگاه امام رضا
شیوا ثابتی اشجعی - دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری پایدار دانشگاه علم و صنعت
مهدی حمزه نژاد - استادیار دانشگاه علم و صنعت

حضور زنان مسلمان بانی در طول تاریخ به واسطه اعتقادات و دغدغه هنر و معماری، باعث پدیداری مساجدی درخشان در عرصه معماری ایران شده است ؛ مساجدی که از لحاظ ظرافت ، دقت ، نظم و به خصوص تزیینات یا به عبارتی" صور جمالی" در سطح معناداری از سایر مساجد عصر و سبک خود بالاتر هستند. در این تحقیق ما به دنبال آن هستیم که تاثیر حضور بانیان زن برای مساجد را به عنوان یک عامل ، بر جمالی شدن جلوه مساجد بررسی کنیم. هدف از این پژوهش یافتن بخش اندکی از نقش زنان در معماری اسلامی ایران است و تاثیری که از روی ساختار فکری و روحیاتشان بر افزایش وجه جمالی مساجد گذاشته اند. در راستای حضور بانیان خیر و مسلمان زن برای مساجد و همچنین برای بررسی جلوه جمال و جلال در مساجد و سبک های گوناگون و یا تاثیر حضور زنان در فضای شهری مقالات متعددی نگاشته شده است؛ اما تفاوت مقاله پیش رو با مقالات گذشته ، نشان دادن حضور بانیان زن برای مساجد و بررسی تاثیر آن بر افزایش وجه جمالی مساجد عصر خود می باشد. روش تحقیق این مقاله تاریخی توصیفی بوده و در راستای بیان، تحلیل و نتیجه گیری موضوع پژوهش 4مسجد از سه سبک معماری اسلامی ایران را انتخاب کرده که یا بانی زن داشته اند مانند مسجد کبود تبریز ، مسجد گوهرشاد و گنبدخانه شمالی مسجد جامع اصفهان و یا همانند مسجد شیخ لطف الله برای استفاده زنان ساخته شده اند. در قسمت ابتدایی مقاله هر سبک را به همراه مسجد و بانی آن معرفی کرده سپس در قسمت دوم به بررسی و تحلیل شواهد می پردازیم. با پذیرش تاثیری که زنان بانی بر پدیداری و پر رنگ شدن صور جمالی و بهجت زا در مساجد، می توان به این نتیجه رسید که حضور تخصصی زنان معمار معاصر همپای مردان می تواند در بالا رفتن ظرافت و زیبایی معماری معاصر کمک شایانی داشته باشد.

زن، جمال و جلال ، بانی، مساجد