نسرین حاضری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
علی دشتی شفیعی - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر

ادیان و مذاهب مختلف، اگرچه در حقیقت و ماهیت وجودی خود دارای ریشه و جوهرهای مشترکاند، اما درطول دوران حیات بشر و به فراخور زمان و شرایط محیطی و اجتماعی، همواره از زوایا و دیدگاههای خاص و متفاوتی به انسان و مسایل هستی نگریسته و آدمیان را به آن ارجاع داده اند. از سوی دیگر درام و نمایش نیز از آنجا که همواره بیانگر دیدگاه هنرمند خالق اثر، نسبت به انسان و جهان پیرامون وی بوده، خواه ناخواه از جهانبینی و اعتقادات دینی و مذهبی جامعه تأثیر گرفته است. بنابراین تفاوت دیدگاه دینی در هر جامعه ای به طور طبیعی، باعث تفاوت دیدگاه هنرمند شده و البته بیشترین تأثیر را در آثار مرتبط با دین و در موضوع مورد بررسی ما، یعنی هنرنمایش ایرانی و معماری ایرانی داشته است.خاستگاه هنر به طور کلی و نمایش به طور اخص ریشه در اندیشه های دینی دارد. افکار والای انسانی، دینی، سیاسی، اجتماعی، همواره در قالب های مختلف هنری، نقاشی، موسیقی، پیکرتراشی، معماری و در نهایت با تلفیقی از همه اینها یعنی نمایش به عرصه تجلی در می آید. دراین مقاله ابتدا به بررسی رابطه دین و هنر و وجوه افتراق و اشتراکآن به روش توصیفی تحلیلی می پردازیم سپس به ویژگی های نمایش ایرانی از وجوه مختلف، موضوع، درونمایه ،شخصیت ، نماد و نشانه و بررسی محیط های نمایش ایرانی، از لحاظ محیطی و رابطه این محیط با بازیگر و تماشاگر در نمایش های دینی، که مهمترین اصل در نمایش ایرانی است، پرداخته شده و در نهایت تاثیری که این مفاهیم در طراحی این مکان های نمایشی گذاشته مورد بررسی قرار گرفته که از نتایج این پژوهش می توان گفت طراحی و شکل گیری این چنین مکان هایی کاملا کاربردی و کارکردی بوده و یا به زبان علمی تر میشود گفت طراحی این بناها به شیوهفونکسیونالیستی است. یعنی بناهایی کاملاً اقتصادی، کاربردی و ساده. که این نیز چیزی غیر از افکار و اعتقادات اسلامی نیست.

دین ، هنر ، نمایش ایرانی ، آیین و مذهب ، فضای نمایشی