رحیم محبی گرگری - مربی گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
مسعود شفیعی - دانشجوی کارشناسی علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
احسان صانعی سیستانی - مربی گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

از دیرباز مواد حاصل از کشاورزی و نخلستانهای خرما بهعنوان مواد اولیه فیبری ارزان و فراوان خصوصاً در صنایع تولیدخمیر و کاغذ و صفحات فشرده چوبی مطرح بودهاند. در دهههای اخیر بهدلیل رشد فزاینده جمعیت و به تبع آن افزایشمیزان تقاضا و کاهش شدید منابع جنگلی، روی آوردن به استفاده از الیاف منابع زراعی و ضایعات باغی بهنظر اجتناب- ناپذیر میرسد و لزوم اصلاح در روشها و نگرشها در مدیریت منابعطبیعی بیش از پیش احساس میشود. مدیریت مصرف مواد اولیه مورد استفاده در صنایع چوب وکاغذ از منابع جنگلی بهسمت استفاده از این ضایعات و پسماندها، گامیناگزیر در مسیر توسعهپایدار و ادامه حیات جنگلها و منابعطبیعی بهعنوان منبع اصلی تامینکننده مواداولیه صنایع چوبو کاغذ کشور قلمداد میگردد. با این گام ضمن حمایت و صیانت از اکوسیستم و توسعهپایدار جنگلها و منابعطبیعی،نیازها بهنحوی پایدار تأمین شده و در عین حال نیز هماهنگی و توازن لازم با محیطزیست فراهم میآید. عمدهترین پسماندها در ایران تفاله نیشکر باگاس ، ضایعات حاصل از هرس درختان نخل خرما، ساقه پنبه، ساقه و کاه غلاتیهمچون گندم، جو، برنج، و ذرتدانهای هستند، که در حال حاضر درصد بالایی از آنها سوزانده و یا بهعنوان کود آلی در مزارع باقی میماند. البته مقدار محدودی از پسماند این شش محصول عمده زراعی و باغی نیز به مصارف سنتی و صنعتی میرسد. لذا در این تحقیق با توجه به بحران پیشروی صنایع استفاده کننده از منابع جنگلی و منابعطبیعی و لزوم مدیریت مصرف از این منابع با هدف توسعهپایدار، ابتدا مختصری راجع به انواع ضایعات، مزایا و معایب و جنبههای مختلف استفاده از این ضایعات در مقیاس صنعتی پرداخته شده است.

ضایعات، نخل خرما، پسماندهای زراعی، مدیریت پایدار منابعطبیعی، ، صیانت از جنگلها