زهرامهری بادلو - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اصلاح نباتات دانشگاه گیلان
بابک ربیعی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
علی اکبر عبادی - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت)
مهرزاد اله قلی پور - مربی پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت)

در این تحقیق از داده های حاصل از اندازه گیری صفات کمی و کیفی برای بررسی تنوع ژنتیکی و طبقه بندی 50 ژنوتیپ بومی، اصلاح شده و خارجی برنج استفاده شد. آزمایش بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی با 2 تکرار در مرکز تحقیقات برنج کشور (رشت) در سال 1393 انجام گرفت. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات بررسی شده دارای اختلاف معنی داری با هم بودند. تجزیه خوشه ای با کمک نرم افزار SPSS ver. 22 به روش وارد و الگوریتم مربع فاصله اقلیدوسی، ژنوتیپ های مورد مطالعه را به 3 گروه تقسیم کرد. نتایج تجزیه رگرسیون بین عملکرد و سایر صفات مورد بررسی نشان داد که تعداد پنجه موثر، تعداد دانه پر در خوشه و ارتفاع بوته به ترتیب بیشترین میزان تغییرات عملکرد را توجیه می کنند. هم چنین نتایج تجزیه علیت نیز اهمیت تعداد پنجه موثر، تعداد دانه پر در خوشه و ارتفاع بوته را در تغییرات عملکرد نشان داد. در این تحقیق مشخص گردید که بین گروه های مختلف ایجاد شده در بین ژنوتیپ های برنج بر مبنای صفات مورد بررسی تنوع ژنتیکی وجود دارد و می توان از تلاقی آن ها با یکدیگر پر محصول ترین و باکیفیت ترین ژنوتیپ های برنج در برنامه های دو رگ گیری را به دست آورد.

برنج، تجزیه خوشه ای، تجزیه علیت، تنوع ژنتیکی