حسن خانزاده - اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل( مغان )
احد کرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
سیامک غریبی اصل - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

خشکی مهمترین عامل محدود کننده تولید موفق محصولات زراعی در سراسر جهان به حساب می آید و این عامل هنگامی ایجاد می شود که ترکیبی از عوامل فیزیکی و محیطی باعث تنش در داخل گیاه شده و در نتیجه تولید را کاهش می دهند. این آزمایش در سال زراعی 93-1392 بر روی 7 رقم و لاین امید بخش گندم نان دو آزمایش جداگانه در شرایط نرمال و تنش بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دشت مغان شهرستان پارس آباد به اجرا درآمد. در این تحقیق تعداد نه صفت شامل عملکرد و اجزای عملکرد و شاخص های MP, GMP, SSI, STI و TOL مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در شرایط نرمال، بین لاین ها و ارقام گندم مورد آزمایش از نظر اکثر صفات به جز تعداد پنجه، وزن کاه اختلاف معنی دار وجود داشت. در شرایط تنش خشکی آخر فصل، بین لاین ها و ارقام گندم این آزمایش به جزء صفات تعداد پنجه ها، وزن کاه و شاخص برداشت اختلاف معنی دار وجود داشت. از نظر عملکرد دانه در شرایط نرمال، لاین شماره 5 با 41/7 تن در هکتار نسبت به سایر ارقام و لاین های مورد مطالعه بیشترین و لاین شماره 6 با 82/5 تن در هکتار کمترین عملکرد را تولید نمودند. در شرایط تنش خشکی آخر فصل، لاین شماره 7 با 28/5 تن در هکتار جزو لاین های برتر از نظر عملکرد دانه بود. در این شرایط حداقل عملکرد مربوط به لاین شماره 6 با 37/4 تن در هکتار بود. براساس شاخصTOL لاین های شماره 6 و 7 و رقم میهن به ترتیب با میزان 46/1، 85/1 و 78/1 متحمل ترین لاین ها در شرایط تنش خشکی پس از گرده افشانی بودند. از نظر شاخصSSI لاین های شماره 6 و 7 و رقم میهن به ترتیب با مقادیر شاخص برابر 81/0، 84/0 83/0 متحمل ترین لاین ها در شرایط تنش خشکی بعد از گرده افشانی گندم در این بررسی بودند.

تنش خشکی، گندم، شاخص های تحمل، عملکرد و اجزای عملکرد