سلطنت نجارلشگری - مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور، تنکابن، مازندران، ایران.
سهراب رضوانی گیل کلائی - موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، تهران، ایران.
ارغوان میار - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.
مهدی محمدعلیخانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.

ماهی آزاد دریای خزر Salmo trutta caspius یکی از نه زیرگونه قزل آلای قهوه ای در جهان و از گونه های مهم اقتصادی و در معرض خطر انقراض دریای خزر می باشد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی جمعیت ماهی آزاد دریای خزر مهاجر به رودخانه چالوس با استفاده از روش توالی یابی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در پاییز و زمستان سال ۱۳٩2 تعداد ۳0 عدد مولد ماهی آزاد با استفاده از تور سالیک و دام از رودخانه چالوس در استان مازندران صید و حدود ۳ ۵ گرم از بافت نرم و تازه انتهای باله ماهی جدا و در الکل اتانول ° ٩6 تثبیت و به آزمایشگاه ژنتیک پژوهشکده اکولوژی دریای خزر ساری منتقل گردید. DNA ژنومی به روش استات آمونیوم استخراج و کمیت و کیفیت آن با استفاده از روشهای اسپکتروفتومتری و الکتروفورز افقی ژل آگارز ۱% تعیین شد. واکنش زنجیره ای پلیمراز با استفاده از یک جفت آغازگر از توالی ناحیه D- Loop مولکول mtDNA انجام شد و محصولات آن خالص سازی و به روش خاتمه یابی زنجیره توالی یابی شدند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزارهای Bio- Edit ، Arlequin و DNA SP انجام پذیرفت و ۱۴ عدد هاپلوتایپ مشاهده شد که توالی DNA مربوط به یکی از آنها با شماره KC991028 در بانک جهانی ژن ثبت گردید. 0۵۱ جایگاه چندشکلی به دست آمد که همگی خارج از تعادل هاردی واینبرگ بودند - P< 0.05 . میانگین تنوع نوکلئوتیدی و هاپلوتایپی به ترتیب 0/12±0/06و1 محاسبه شد. نتایج نشان داد که جمعیت ماهی آزاد دریای خزر مهاجر به رودخانه چالوس دارای تنوع ژنتیکی می باشد و باید در برنامه های بازسازی ذخایر مورد توجه قرار گیرد.

تنوع ژنتیکی، Salmo trutta caspius ، چالوس، توالی یابی