بیژن کهراریان - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب
فرهود یگانه پور - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه تبریز
وحید بیگی نیا - کارشناس ارشد زراعت دانشگاه رازی
رقیه فاطمی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب

امروزه انسان انواع تولیدات را به سختی از طبیعت بدست آورده و به آسانی به زباله تبدیل کرده و به طبیعت باز می گرداند. در عرصه کشاورزی حدود یک سوم از تولیدات را ضایعات یا پسماند تشکیل داده به علاوه در زندگی روزمره و بستر پرورش دام پسماندهایی تولید می شود که نباید از آنها غافل شویم . حدود 70-60 درصد از ضایعات تولید شده قابل تبدیل به کودهای آلی از جمله کمپوست و ورمی کمپوست می باشد اگر این مواد در طبیعت رها شود آلودگی محیط زیست را به بار می آورد با تبدیل ضایعات آلی به کمپوست می توان کمبود مواد آلی خاک ها را جبران کرده و به توسعه پایدار کشاورزی کمک کرد برخی کرمهای خاکی قادرند با عبور مواد آلی از دستگاه گوارش فرایند تولید کمپوست را تسریع نموده و با افزودن مواد مفیدی به آن سبب ارتقا کیفی آن شده و ورمی کمپوست نامیده می شود. به همین منظور می توان جهت ارتقا سلامتی جامعه جلوگیری از آلودگی های ناشی از ضایعات در محیط زیست و استفاده مفید از آنها در مقیاس صنعتی و کوچک (در منازل) از این فن آوری استفاده کرد. آزمایش بصورت بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار به اجرا درآمد . تیمارها شامل : 1- کود گاوی، 2- کود گوسفندی 3- کود اسبیریال 4- کود گاوی 50%+ کود گوسفندی 50%، 5- کود گاوی 90%+ برگ درختان 10%، 6- کود گاوی 90%+ ضایعات صنعتی کارخانه رب گوجه فرنگی ، 7- کود گوسفندی 90% + ضایعات کاغذ و مقوا 10%، 8- کود گوسفندی 90% + ضایعات میدان تره بار 10%، 9- کود گاوری 90%+ آهک 5% درصد+ تفاله شیرین بیان 5% و 10- کود اسبی + کود گاوی + کود گوسفندی بودند. از نتایج بدست آمده چنین استنباط می شود که بررسی کیفیت ورمی کمپوست تولید شده در کلیه صفات کیفی آلی بیشترین مقدار مربوط به تیمار کود گاوی 90% + آهک 5% درصد + تفاله شیرین بیان 5% بود. زیرا در این بسترهای کودی فعالیت بیشتر کرم ها که باعث تولید ورمی کمپوست با کیفیت بالاتر می شود می تواند بستگی داشته باشد.

بسترهای کود، سلامت انسان و محیط زیست، کیفیت کود، ورمی کمپوست