بیژن کهراریان - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب
فرهود یگانه پور - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه تبریز
وحید بیگی نیا - کارشناس ارشد زراعت دانشگاه رازی
رقیه فاطمی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب

یکی از بزرگترین مشکلات کشاورزی امروز استفاده از نهاده های شیمیایی بدون در نظر گرفتن آثار سوء آنها است. افزایش مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و آثار منفی کاربرد این کودها بر محیط زیست و سلامت موجودات زنده به ویژه انسان ها بر کسی پوشیده نیست فن پسماندهای روستایی و سوزاندن یا رها کردن ضایعات محصولات کشاورزی از جمله معضلات زیست محیطی مناطق روستایی کشور است. در حالیکه از مهمترین و در دسترس ترین منابع درآمدزایی و اشتغال آفرینی برای خانوارهای روستایی بشمار می روند. پسماندهای آلی در حاضر صرفا به روش دفن و یا صنعتی بازیافت می گردند. یکی از شیوه های مطمئن و کم هزینه در جهت بازیافت پسماندهای آلی روش بیولوژیکی آن است این روش صرفا با تکیه بر دانش فنی بومی و بدون نیاز به سرمایه گذاری های کلان در مقایسه با روش صنعتی بسیار ارزشمند تر است. علاوه بر آن این روش سازگار با طبیعت بوده و کمپوست تولیدی آن (ورمی کمپوست) بمراتب ارزشمند تر از نوع صنعتی آن است. همچنین از آنجا که کاهش حجم پسماندهای روستایی و نیز ضایعات کشاورزی از جمله موارد مهم در مدیریت پسماندهای آلی است فرآوری بیولوژیک آنها دارای ارزش افزوده اقتصادی بالایی است. آزمایش بصورت بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه اکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل: کود گاوی، 2- کود گوسفندی 3- کود اسبی 4- کود گاوی 50%+ کود گوسفندی 50%، 5- کود گاوی 90%+ برگ درختان 10%، 6- کود گاوی 90%+ ضایعات صنعتی کارخانه رب گوجه فرنگی ، 7- کود گوسفندی 90% + ضایعات کاغذ و مقوا 10%، 8- کود گوسفندی 90% + ضایعات میدان تره بار 10%، 9- کود گاوری 90%+ آهک 5% درصد+ تفاله شیرین بیان 5% و 10- کود اسبی + کود گاوی + کود گوسفندی بودند. نتایج نشان داد که تیمار کود گاوی تیمار کود گاوی 90% + آهک 5% درصد + تفاله شیرین بیان 5% در مورد تعداد کپسول (کوکون) تعداد کرم بالغ ، زی توده کرم و حداکثر وزن هر کرم شرایط بهتری را نسبت به سایر تیمارها نشان داد که این امر بیانگر تاثیر مثبت بستر مورد نظر در پرورش Eisenia fetida بود.

ضایعات صنعتی، کشاورزی اکولوژیک، کرم Eisenia fetida، کود گوسفندی