مهدیه پژوهان فر - استادیار، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی گرگان، دانشگاه گلستان
سیده بهشاد زهرائی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری،گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران
حدیثه پاکنهاد - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری،گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران

در فرهنگ سنتی ایران شکل کره دارای معنای مرتبط با آسمان بوده است.گنبد در زمین تجلی دنیوی از آسمان آرمانی میباشد.قدمت ساختن گنبد در ایران به هزاره سوم قبل از میلاد می رسد .ازآن زمان،معماری ایرانی انواع سازه ها با اشکال گوناگونگنبد را با روش سنتی به خود گرفته است. امروزه عناصر معماری بدون معنا در بناها مورد استفاده قرار می گیرند اما در قدیم کالبد عناصر با توجه به مفاهیم بنیادین بوده. در واقع کالبد معماری فقط پوسته ای برای فضا نیست و چیزی فراتر از پوسته بوده که میتواند نیازهای بالاتری را برآورده کند. هدف اصلی این مقاله این است که تحولات معنایی و صوری که گنبد در معماری ایرانیداشته را بررسی کنیم که این مهم .با توجه به پیچیدگی که در معنا و مفهوم و صور گنبد وجود دارد میسر میشود.در این مقاله از روش کتابخانه ای –اسنادی مقالات برای تهیه مطالب استفاده شده و این نتیجه بدست آمد که گنبدها ا مهم ترین و اصلی ترین نشانه ها در ساختمان های مهم و بزرگ مذهبی به شمار میرود که در طی گذشت زمان به عنوان المان شهری شناخته شدهاست.گنبد در معماری به دو صورت بررسی شده یکی از لحاظ ظاهری و کالبد و دیگری معنا گونه و حالت نشانه پردازانه آن است. گنبد در ظاهر به معنای پوششی برای بنا به کار میرفته این همان معنای ظاهری است و در ابتدا جنبه سازه ای داشته ولی به مرور زمان ارزش و اهمیت معنایی پیدا کرده است و به معنای آسمان و عروج انسان تلقی میشود که نمود این ها با استفاده از شکل گنبد،تزیینات،نور و صوت بوجود آمده است.در واقع گنبدها باعث ایجاد ذهنیت در افراد میشوند و علاوه بر جنبه تقدس آن به نوعی برای افراد تداعی گر کعبه و عرش الهی نیز می باشد

گنبد، معنای گنبد،شکل گنبد،مفاهیم گنبد،معماری ایران