بهروز جانی پور - استادیار دانشگاه تهران.
سهند جانی پور - دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه علم و فرهنگ.

ساختمان های مساجد همواره به عنوان یکی از مهم ترین اجزاء کالبدی هویت بخش به معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی مطرح بوده اند. مساجد در ایران دوران اسلامی همواره چون نگینی به عنوان یک نماد و نشانه ی شهری در سیماومنظر شهرهای تاریشی ایران درخشیده اند و بعضاً هنوز هم در حال درخشیدن هستند. مسئله ی مهم این مقاله چگونگی توجه دادن مجدد به نقب نمادین مساجد جدیدالاحداث در شهرها، خصوصاً در محله های مسکونی است. در این مقاله پس از بیان مسئله و ضرورت ها و اهداف مطالعه، به اختصار نقب معماری مساجد در شکل گیری هویت بخشی کالبدی بهشهرهای تاریشی ایران مطرح و سپس به بررسی و مرور برخی از دیدگاه ها و نظریه های صاحب نظران مربوطه در خصوص چگونگی نقب کالبدی مساجد در گذشته و حال پرداخته شده است. پس از آن نیز با جمع بندی مطالب به طور مقدماتی،نتیجه گیری و راهکارها و معیارهای کلی مورد نظر در خصو تقویت نقب نمادین معماری مساجد در هویت بخشی به محله های مسکونی ارائه گردید تا به عنوان شاخص هایی برای مدیریت شهری در هویت بخشی به شهرها مورد استفاده واقع گردد. یکی از شاخص ترین نتایج پیشنهادی این مقاله این مورد است: درصورت عدم وجود فضای باز وسیع در اطراف قطعات و پلاک های با کاربری مذهبی، اندازه و مساحت پلاک ها به حدی باشد که تا طراح معمار بتواند نمای اصلی مسجد را با اندکی عقب نشینی از بر معبر طراحی نموده و درجلوی سردر ورودی اصلی مسجد، فضای باز کافی نظیر سبزه میدان ها در شهرهای تاریخی ایران ایجاد نماید

معماری مساجد، نقب نمادین، هویت کالبدی، محله مسکونی، کلان شهر