مریم عرب چادگانی - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی
سعیدرضا خیراللهی - مدیرعامل شرکت طرح برجسته نقش جهان

معماری و فضای شهر در ایران فاقد امکانات رفت وآمد برای معلولان جسمی و حرکتی است. مکان های عمومی قدیمی و حتی جدید هرگز باانگیزه بهره وری معلولان ساخته نشده است. عدم توجه به حقوق معلولان و خلل در تردد و آسایش معلولان ودرنتیجه فقدان بهره گیری از فضا و دسترسی آسان و راحت به آن، برای معلولان جهت رفت وآمد بین نقاط مختلف شهر و شرکت در فعالیت های اجتماعی و حضور فعال در جامعه دارای اهمیت ویژه ای است. لذا در پی دستیابی به اهداف این پژوهش اعم از تعریف و دسته بندی انواع نیازهای جسمی و حرکتی معلولان و تعیین راهکارهای فضای شهری و ارائه راهکارهای مناسب سازیفضاهای شهری هم سو با نیاز جسمی و حرکتی معلولان، به گونه ای که از سویی موجب تسهیل دررفت و آمد معلولان و عقبه آن افزایش بودن در اجتماع از سویی دیگر فراهم نماید. با پذیرش این که طرح های شهری اجراشده با توجه به لحاظ نیاز معلولان پاسخگوی مناسبی در جهت رفع مشکل آن ها نبوده است و طراحی فضاهای عمومی به شکل نمادین و تنها در جهت رفع مسئولیتاست و تجهیزات به شکل غیراستاندارد و به لحاظ مکان یابی نادرست است. بر این اساس پیرامون این محور سؤالات متعددی مطرح می شود؛ ازجمله اینکه: انواع نیازهای معلول چیست؟ راهکارهای طراحی فضای شهری چیست؟ راهکارهای مناسب سازی فضاهایشهری منطبق بر نیازهای جسمی و حرکتی معلولان چیست؟ در ابتدا تعاریف موجود در مورد معلول و در بخش بعد نیز به تجزیه وتحلیل وضعیت موجود نمونه موردبررسی از طریق دریافت اطلاعات کتابخانه ای موردبررسی قرار گرفت و پس ازآن با استفاده از بررسی اسناد و مدارک و آیین نامه ها و مدارک مربوط به اصول طراحی برای معلولین و روش پیمایش میدانی مستقیم شاملمصاحبه حضوری با معلولین، به اثبات فرضیه ی تحقیق پرداخته شد. نتایج پژوهش، مبین آن است که با توجه به آن که در چندسال اخیر قوانین شهری جهت بهبود رفت وآمد معلولان به تصویب رسید، اما این قوانین پاسخگوی مناسبی در جهت رفع مشکل نیست و در مرحله اجرا و نظارت بسیار ضعیف است و صرفاً جهت رفع تکلیف است. یافته های پژوهش به موارد دیگری اشاره دارد که در مقاله مشروحاً به آن پرداخته شده است

معلولان، خوداتکایی، مناسب سازی، موانع فیزیکی، موانع حرکتی