سیامک پناهی - دکترای معماری، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ایران
مهدی مطهری تبار - کارشناسی ارشد مرمت و احیای بناها و بافت های تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ایران

این پژوهش به مطالعه تیپولوژی و مورفولوژی مهمانپذیرها در ایران در اواخر قاجار و پهلوی اول و به طور اخص به معرفی مهمانسرای فردوسی ابوالقاسم شیرازی ملایر می پردازد. تحول و گسترش کاروانسراهای ایران در ادوار مختلف بستگی به وضعیتاجتماعی ، اقتصادی ، مذهبی و ... داشته و شکل یابی و توسعه آن با موارد یاد شده در ارتباط بوده است . عملکردهای گوناگونی که در گذشته کاروانسرا به عهده داشته ،باعث گردیده نام های متفاوتی برای اینگونه بناها در فرهنگ لغات جای گیرد ؛ از جمله کاربات ، رباط ، ساباط و خان. فرآیند حاصل از این پژوهش به این نتیجه دستیافته است از لحاظ توپولوژی و مورفولوژی مهمانسرا ها تلفیق از معماری غرب و ایرانی بوده است. مهمانپذیری فردوسی ملایر به اواخر دوره قاجار و پهلوی اول بر می گردد. سبک آن تحت تاثیر از غرب بوده و بیشتر از لحاظ توپولوژی با معماری غرب و از لحاظ مورفولوژی با معماری ایرانی شباهت دارد

مسافرخانه،کاروانسرا، خان، رباط، توپولوژی و مورفولوژی