مهدی یاسی - دانشیار مهندسی رودخانه گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه ارومیه

در سامانه مدیریت شهری، حفاظت از بستر و حریم و ساماندهی رودخانه ها از جهات مختلف حائز اهمیت است. از نظرایمنی شهر در مواقع سیلابی: تامین ظرفیت انتقال سیل معین در طرح شهری، بهسازی نوار ساحلی و طرح خیابان ساحلی در دو بال رودخانه بعنوان بستر سیلاب بزرگتر، بهسازی شبکه تخلیه زهکش شهری به رودخانه، و یا احداث دریاچه های مصنوعی تاخیری در شبکه شهری مورد نظر است. از نظر زیبا سازی: نمایش راستای مارپیچی رودخانه، هدایت جریان در یک مقطع اصلی، توسعه تلاطم سطحی بدون ایجاد نواحی چرخشی جریان، توسعه نوار سبز ساحلیاهمیت دارد. از نظر ایمنی گردشگران در نوار ساحلی: اجتناب از دیواره سازی قائم و عمیق، احداث نرده های ایمنی، و درعین حال دسترسی آسان به کرانه آب در رودخانه از اهداف طرح است. از جنبه سلامت و تفریحات سالم: تامین قابلیت ماهیگیری، قایقرانی و ... از طریق ایجاد عمق، سرعت و هواگیری و پالایش مناسب جریان اهمیت می یابد. و از نظر مدیریت بحران: تامین فضای نواری در رودخانه شهری برای اسکان و امداد رسانی در مواقع بلایای طبیعی نظیر: زلزله و طوفان ضروری است. در شهرهای واقع در پایاب سدها و یا رود دره ها، طرح سامانه هشدار سیل شامل سه بخش پایش، پیش بینی و تصمیم گیری ، راهکار آمادگی و سازگاری با خطرات تند سیلاب ها است. ارزیابی حداقل شدت جریان زیست محیطی، روش های تامین آب و اقدامات سازه ای- طبیعی برای زیبا سازی و مهار آلودگی کیفی جریان آب را نیز باید جزو روشهای مدیریتی در محدوده شهرها بحساب آورد. در این مقاله، چالش های موجود در نابسامانی رودخانه های شهری همراه با راهکارهای علمی و کاربردی برای طرح ساماندهی رودخانه های شهری با رویکردهای سازه ای- طبیعی، و با قابلیت مدیریت در شرایط بحران ارائه گردیده است.

رودخانه شهری- ساماندهی رودخانه- کنترل سیلاب- مدیریت بحران