صابر هنرمندراد - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست (HSE) دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
سعید گیوه چی - استادیار دانشگاه محیط زیست دانشگاه تهران
مهناز نصرآبادی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

ضرورت حفاظت از سلامت مردم، فضای کسب و کار و سکونت، میراث تاریخی و فرهنگی کشور از یک سو و گسترش فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی از سوی دیگر، در سال های اخیر لزوم مطالعات منسجم تر در زمینه مهندسی بحران و گسترش دانش مدیریت و مقابله با سوانح را آشکار ساخته است. برنامه ریزی برای مدیریت بحران جهت کاهش اثرات سانحه در مراحل قبل، حین و پس از سانحه کاملا ضروری است. طبق مطالعه FEMA 532-b ، برنامه مدیریت بحران (EOP) ، چگونگی محافظت از شهروندان، اموال و محیط زیست را در یک سانحه یا شرایط اضطرار شرح میدهد. پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی این روش، اهمیت و ضرورت تدوین برنامه مدیریت بحران در موزه ها و مراکز فرهنگی - تاریخی را روشن نماید. با بررسی هایی که انجام گرفت مشخص گردید که تا به حال در موزه ها و مجموعه های تاریخی کشور، ساختار مناسب برنامه مدیریت بحران شکل نگرفته است و روش مشخصی به این منظور اجرا نشده و نحوه مدیریت بحران ها در هر مجموعه بر اساس سلیقه و تدبیر مدیر آن مجموعه شکل گرفته است. تاکنون اکثر برنامه های مدیریت بحران، معطوف به مراکز صنعتی، مراکز حیاتی و مهم و حساس، مراکز نظامی، و پالایشگاه ها و ... بوده است. امروزه تجربه کشورهای توسعه یافته ثابت کرده است که برای کاهش تلفات و خسارات در زمان بروز بحران، برنامه های مدیریت بحران علاوه بر موارد فوق بایستی در تمام اجزای یک جامعه بصورت تخصصی و جزئی وجود داشته باشد. به همین منظور در سال های اخیر شاهد نگارش برنامه های مدیریت بحران و سوانح برای شهر ها، دانشگاه ها و بیمارستان ها و ... بوده ایم.موزه ها و مراکز فرهنگی تاریخی نیز یکی از مکانهایی است که به علت داشتن بازدید کنندگان فراوان و ارزش سرمایه - ای بیش از حد تصور، ضرورت داشتن برنامه مدیریت بحران در آنها احساس می شود. نقطه شروع برنامه ریزی برای مدیریت بحران، تدوین برنامه عملیاتی شرایط اضطراری (EOP) میباشد، لذا با در نظر گرفتن اجزا اصلی برنامه و تهیه سند مدیریت عملیاتی در شرایط اضطراری می توان مراحل چهار گانه بحران پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی وبازتوانی را به خوبی مدیریت و در جهت کاهش اثرات بحران و بازگرداندن جامعه به شرایط عادی اقدام نمود.

مدیریت بحران - EOP برنامه ریزی موزه ها و مراکز تاریخی