مصطفی صادق زاده سادات - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه تبریز
امیر حسین ناظمی - استاد گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز،
علی اشرف صدر الدینی - استاد گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز،

افزایش روز افزون جمعیت و بالا رفتن استانداردهای زندگی در بسیاری از کشورها موجب افزایش نیاز به منابع آب با کیفیت مناسب برای مصارف مختلف کشاورزی، صنعت و خانگی شده است. در این مقاله، به بررسی کیفی 12 حلقه چاه در حوضه دشت تبریز در دوره آماری سال های 13۱5 تا 1322 پرداخته شد. طبقه بندی کیفی آب زیرزمینی جهت مصارف شرب به کمک دیاگرام شولر جهت مصارف کشاورزی به کم دیاگراش ویلکوکس و جهت بررسی مکانیسم سازو کارهای کنترل کننده شیمی آب و شناخت روند تکاملی آنها، ازنمودار گیبس استفاده گردید. در نهایت برای مقایسه تیمارها )کاتیون ها و آنیون ها( از تجزیه واریانس ANOVA برای آزمون تفاوت دربین سال های آماری از LSDو برای تعیین روند در دادهها از آزمون من- کندال استفاده گردید. براساس بررسی های انجام شده مشخص شد، کیفیت آب زیرزمینی از نظر دیاگرام شولر در دسته قابل قبول تا متوسط و طبق دیاگرام ویلکوکس، کلاس آب زیرزمینی اکثرا درکلاس شورC3S1 قرار گرفتند که عسرقم شوری برای کشاورزی مناسب می باشند و برای آبیاری زمین های درشت بافت و با زهکشی خوب، مناسب می باشد. همچین بررسی ها نشان داد که آب زیرزمینی آبخوان دشت تبریز مربوط به تیپ آب های شورمزه بوده و به سمت کلریده میل می کند و ترکیبات شیمیایی آب زیرزمینی به شدت تحت تاثیر رسوبات تشکیل شده آب زیرزمینی و تبخیر از سطح آب زیرزمینی قرار گرفته است. به طورکلی باتوجه به نتایج روندیابی، که حاکی از میزان افزایشی شوری طی چندین سال اخیر در آب این مناطق است، می توان نتیجه گرفت که آبخوان دشت تبریز به دلایل ارتباط با رودخانه آجی چای و منتهی شدن این آبخوان در قسمت غربی به دریاچه ارومیه که طی چندین سال اخیر به علت افت سط آب زیرزمینی مورد هجوم آب شور قرار گرفته است، میزان شوری آن در سطح اطمینان 25 درصد روند افزایشی را دارد

دشت تبریز، دیاگرام شولر، دیاگرام گیبس، دیاگرام ویلکوکس، کیفیت آب زیرزمینی