سعید باقی زاده - کارشناس ارشد باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

از نظر هول و هایزر سالهای بعد از 1591 میلادی، عصر نوآوری های فنی در باستان شناسی به ثبت رسیده است. هدف اصلی باستان شناسی بازسازی جوامع گذشته و درک مکانیزم های درازمدت فرهنگی و اقتصادی آنان می باشد که جوامع باستان برای ابقای خود پدید آورده اند. داده هایی که یک باستان شناس برای انجام فعالیت های خود با آن سر و کار دارد شامل داده های تاریخی و زمانی، داده های محیط فرهنگی، داده های محیط طبیعی می باشد که در خلال کاوش و یا بررسی و مطالعات میدانی به آن دست می یابد. ماهیت این علم به گونه ای است که برای موضوعاتی از قبیل جمع آوری، نگهداری، پردازش و تفسیر داده های باستان شناسی می تواند با دیگر رشته ها ارتباط نزدیکی برقرار کند. در این میان، شاخه ای از علم وجود دارد که با دریافت، ذخیره و دستکاری نمایش داده های مکانی سر و کار دارد و عموما فناوری فضایی یا سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS خوانده می شود. سیستم اطلاعات جغرافیایی برای علم باستان شناسی یک ابزار تحقیقاتی قدرتمند و جذابی به شمار می رود. استفاده از GIS یا سیستم های اطلاعات جغرافیایی برای ذخیره، نمایش، تجزیه و تحلیل، تهیه نقشه های دقیق، درک روابط فضایی انسان و محیط زندگی اطراف آن در باستان شناسی جدید کاملا مرسوم شده است. در واقع استفاده از GIS و فناوری فضایی در باستان شناسی موجب دگرگون شدن نگرش ها و پیشرفت تحلیل های باستان شناسی شده است. در این مقاله قصد براینست که روش ها و کاربردهای علم سیستم اطلاعات جغرافیایی در باستان شناسی جدید و باستان شناسی ایران مورد بحث و بررسی قرار گیرد و با ذکر مبانی نظری و مثال هایی، اهمیت استفاده روزافزون از این علم را در برنامه ریزی های باستان شناسی و مدیریت میراث فرهنگی خاطر نشان شود

باستان شناسی، سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS، تحلیل های باستان شناسی، ایران