رحیم میرزائی ملااحمد - استادیار موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی
مجید پاتو - کارشناس ارشد جنگلداری، اداره منابع طبیعی مهاباد

جنگلهای غرب ایران با مساحت حدود 5/5 میلیون هکتار از نظر حفاظتی، اقتصادی و اجتماعی، تفرجگاهی و ذخایر آب زیر زمینی از ارزش بسیار بالایی برخوردار می باشند. درختان اصلی تشکیل دهنده این جنگلها، سه گونه بلوط (Quercus brantii Quercus infectoria , Quercus libani ) می باشند. متاسفانه این جنگلها بهره برداری شده و غالباً به صورت شاخه زاد در آمده اند. مطالعه هر چه دقیقتر این جنگلها و کسب اطلاعات بیشتر از نظر ساختاری باعث مدیریت بهتر در جهت ایفای نقش هر جه بیشتر آنها خواهد شد. در زاگرس شمالی، به خصوص در استان آذربایجان غربی رویشگاه هایی وجود دارد که به دلیل عدم دسترسی و یا واقع شدن در اماکن مقدس کمتر مورد تخریب یا بهره برداری قرار گرفته اند. به نظر می رسد با بررسی این مکانها می توان تا حد زیادی به پتانسیل تولیدی جنگلهای زاگرس دست یافت که این موضوع می تواند در برنامه ریزی های مدیریتی مورد توجه قرار گیرد. در تحقیق حاضر، دو توده ,کمتر دست خورده و بهره برداری شده در بخشی از جنگل های سردشت انتخاب شدند. آماربرداری به روش صد در صد برای اندازه گیری مشخصه های مورد نظر انجام شد. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار های Mini tab, Spss, Excel برای مقایسه اختلاف بین میانگینهای پارامترهای مورد نظر از آزمون tوk-s استفاده شد. وساختار عمودی را با استفاده از نرم افزار svs ترسیم کرده ونتایج حاصله نشان می دهد، که اختلاف میانگین پارامترهای مورد مطالعه شامل قطر برابر سینه، ارتفاع درختان، سطح مقطع برابر سینه، حجم سرپا و میزان زادآوری بین توده «کمتر دست خورده» و«بهره برداری شده» در سطح 05/0 معنی دار می باشد. در نتیجه بهره برداری های غیر اصولی ساختار عمودی و افقی توده های جنگلی را دگرگون کرده و به صورت جنگل های تنک و یک اشکوبه با تنوع گونه ای کمتر درآورده است.

توده کمتر دست خورده، توده بهره برداری شده ، آذربایجان غربی ، بلوط، ساختار