حمیدرضا صارمی - استادیارگروه معماری،دانشکده هنرومعماری دانشگاه تربیت مدرس
مهران احمدنژاد - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
وحید میرزایی - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

ایوان یکی از عناصر مهم و موثر معماری اسلامی است که قدمت آن به دوران مادها، هخامنشیان و پارتها می رسد تعاریف متعددی از ایوان در منابع موجود ارائه شده ولی همه آنها بر یک فضای نیمه باز در بنا، دلالت دارند. شکل و عملکرد ایوان در بناهای متفاوت، متغییر است. اقلیم را می توان یکی از عوامل موثر در نحوه شکل گیری ایوانها در مناطق مختلف دانست. استفاده از ایوان در ساخت بسیاری از بناهای معماری ایرانی همچون مساجد، کاخ ها، مقابر، قلاع، مدارس، کاروانسراها و خانه های مسکونی رایج بوده است. علی رغم موارد تشابه بسیار در نقش ایوان، برحسب موقعیت و عملکرد بنا در مناطق و اقلیم های مختلف، تفاوتهای ظریفی در استفاده از ایوان دیده می شود. آیا اقلیم تنها عامل شکل گیری ایوان در بناهاست؟ دلایل ساخت ایوان در ابنیه معماری اسلامی کدامند؟شکل و محل ایوان دربناهای مختلف چگونه است؟ این تحقیق درصدد است تا به بررسی نقش وجایگاه ایوان دربناهای معماری اسلامی پرداخته ودریک بررسی تطبیقی، نقش، موقعیت و شکل ایوان را در بناهای مختلف واکاوی نماید. روش تحقیق ازنوع توصیفی- تحلیلی است که با مرور، واکاوی و تحلیل سوابق مطالعاتی موجود در رابطه با موضوع مورد بررسی، به کار گرفته شده است. برای انجام مطالعه از شیوه های مرسوم جمع آوری اطلاعات اعم از اسنادی و میدانی بهره گیری شده است.دربخش مطالعات کتابخانه ای، به تعریف از ایوان پرداخته، پس از ارائه توضیح درباره ی پیشینه ایوان به بررسی کارکردها، اشکال و موقعیت ایوان در بناهای مختلف پرداخته ایم. از یافته های این پژوهش می توان به حصول شناخت بیشتری از این عنصر با ارزش در معماری اسلامی و بررسی دیگر عوامل موثر در شکل گیری ایوان وتبیین اشکال و موقعیت های متفاوت ایوان در بناهای مختلف یاد کرد.

تعریف ایوان ، پیشینه ایوان ، شکل ، مکانیابی و عملکرد ایوان، نقش ایوان در بناهای معماری اسلامی، بررسی تطبیقی ایوان در بناهای مختلف