پیوند پاپن - کارشناس ارشد خاکشناسی
عبدالامیر معزی - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

بازیافت مواد قابل استفاده از ضایعات صنعت و قرار دادن دوباره آن در چرخه تولید از اصول مدیریت پایدار خاک و حفظ محیط زیست میباشد . غبار کوره صنایع یکی از محصولات صنایع فولاد است که هرساله مقادیر زیادی از این مواد در اهواز تولید میشود . تجمع این مواد در اطراف کارخانجات علاوه بر محدودیتهای فیزیکی خطرات زیست محیطی را نیز در بر دارد . این غبار حاوی مقادیر قابل توجهی آهن و دیگر عناصر مغذی برای گیاه میباشد . از طرف دیگر اغلب محصولات زراعی و باغی حساس نسبت به کمبود آهن در خاکهای کربناته ( آهکی ) از کمبود آهن رنج میبرند . گیاهان کمبود دار کاشته شده در خاکهای آهکی نسبت به کود معدنی آهن از خود واکنش مناسبی نشان نمیدهند . با این حال کلات Fe-EDDHA تنها راه حل میباشد . اما با توجه به قیمت گران آن کشاورزان از لحاظ اقتصادی توان خرید این ماده را ندارند . جهت انجام این تحقیق در یک آزمایش گلخانه ای به منظور مطالعه اثر تغذیه ای غبار حاصل از قوس الکتریکی کوره های صنایع فولاد در زراعت سورگوم و بررسی امکان جایگزینی کودهای شیمیائی سکوسترین Fe-EDDHA و سولفات آهن با این غبار ، 6 تیمار آزمایشی با 3 تکرار در طرح آماری بلوکهای کاملا تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند . تیمارهای آزمایشی شامل تیماراول شاهد بدون مصرف هر گونه کود ،تیماردوم ، سوم و چهارم به ترتیب کاربرد 120 ، 240 و 480 کیلوگرم در هکتار غبار ، تیمارپنجم سولفات آهن ( 40kg/ha )و تیمار ششم کود سکوسترین آهن ( 10kg/ha )میباشد که تیمارها با 3کیلوگرم خاک آهکی در داخل گلدانهای پلاستیکی مخلوط گردیدند سپس بذور سورگوم در گلدانهای تیمار شده کاشته شد و به مدت 8 هفته در گلخانه قرار گرفتند و پس از 8 هفته گیاهان برداشت شدند و غلظت فسفر ، آهن ، روی ،منگنز و همچنین وزن خشک اندازه گیری شد . نتایج حاصل از آزمایش گلدانی نشان داد که تیمارها تاثیر متفاوت و معنی داری بر روی غلظت فسفر ، آهن ، روی ،منگنز و همچنین وزن خشک گیاه داشتند . تیمار T2 حداکثر وزن خشک گیاه و غلظت آهن درون گیاه را موجب گردیده است کاربرد این تیمار با کاربرد تیمار 10 کیلوگرم در هکتار کود سکوسترین آهن تشابه نسبتا خوبی داشته است و می توان این تیمار را جایگزین کاربرد کود Fe-EDDHA کرد.

ضایعات صنایع فولاد ، آهن ، Fe-EDDHA ، سولفات آهن ، سورگوم