علیرضا طاهری - دانشیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان
ملیحه کشتگر - کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان

هارپیها تلفیقی از سر انسان اغلب سر زن با تنهی پرنده میباشند، بنابراین میتوان آنها را جزء گروه ترکیبات انسان - حیوان بهشمار آورد. هارپیها در دوران باستان روح انسان را پس از مرگ همراهی میکردند و به دنیای دیگر میبردند. این موجودات در هنر تمدنهای باستان از جمله: یونان، مصر، بین- النهرین و ایران وجود داشتهاند و در دورهی اسلامی از سدهی پنجم هجری قمری، تصاویر آنها بر روی سفالینهها و ظروف فلزی ظاهر شدند. با توجه به اینکه این نقوش، بر روی سفالینهها و ظروف فلزی به وفور خودنمایی میکنند و از موتیفهای مهم هنر دورهی اسلامی به شمار میآیند، در این مقاله سعی بر آن است که مفاهیم مرتبط با هارپی در هنر دورهی اسلامی بیان گردد. چگونه میتوان هارپی را بر اساس ریختشناسی و تنوعگونه در زمینه درخت زندگی مورد بررسی قرار داد؟ دلیل استفاده از آن بر روی ظروف در این قرون ) پنجم هشتم ه.ق. ( بر چه اساسی است؟با توجه به کاربرد این تصاویر در دورهی اسلامی بر - روی ظروف سفالی و فلزی این فرض وجود دارد که این نمادها در این دوره مفاهیم تازهای یافتهاند و تنها به عنوان یک نقش تزئینی، بهکار برده نشدهاند و گسترش عرفان اسلامی و گاهی وفاداری به مفاهیم باستانی به عنوان عاملی موثر در ظهور این نمادها بر روی آثار هنری مطرح میگردد. تا کنون بهطور تخصصی پژوهشی که در آن به علل ظهور، مفاهیم و کاربردهای تصویر هارپی در زمینه درخت زندگی پرداخته باشد انجام نگرفته است. این تحقیق از نوع نظری میباشد و از روش تحلیلی توصیفی و تجزیه و - تحلیل دادهها و تصاویر استفاده گردیده است. گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و کتابخانهای صورت گرفته است.

هارپی، درخت زندگی، انسان حیوان، ظروف فلزی و سفال، هنر اسلامی