مژگان ثابت تیموری - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، عضو جهاد دانشگاهی مشهد
علیرضا کوچکی - عضو هیات علمی گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - عضو هیات علمی گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

گل اروانه بزقی Hymenocrater platystegius Rech گیاهی چندساله، نیمه خشبی و معطر از خانواده نعناعیان است. این گونه دارویی منحصر به خراسان رضوی، جهت درمان زکام و دردهای مزمن شکمی در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. جوانه زنی بذور این گونه غیر یکنواخت بوده و استفاده از روش های تکثیر رویشی و از جمله کشت بافت می تواند جایگزین مناسبی برای تکثیر غیرجنسی باشد. به این منظور ریز نمونه های حاوی 1 گره فعال از ساقه بوته های در حال رشد در رویشگاه طبیعی تهیه شد. محیط های کشت شامل محیط های کشت حاوی 4 گرم در لیتر ذغال فعال و بدون ذغال فعال در محیط های MS، 0/5MS، B5 بوده، هر 15 روز یکبار، ریز نمونه ها واکشت شد. داده های حاصل از آزمایشی با آرایش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تکرار آنالیز گردید. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد باززایی ساقه مربوط به محیط کشت های حاوی ذغال فعال ( 63 درصد) بود. بیشترین درصد باززایی حاصل محیط کشت B5 ء(درصد) و کمترین باززایی حاصل محیط MS ء(78 درصد) بود. بیشترین میزان باززایی کامل گیاهچه (حاوی ریشه و ساقه) حاصل محیط کشت B5 دارای 4 میلی گرم ذغال فعال و 4 میلی گرم در لیتر IBA بود. این گیاهچه ها بیشترین قدرت تطابق را در محیط خارج شیشه و در بستر کشت ماسه استریل نشان دادند.

ذغال فعال، ریزنمونه، کشت بافت، نعناعیان