پویا دولابی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
زهر شاعری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

حس مکان حاصل ارتباط درونی انسان، تصورات ذهنی او و ویژگی های محیطی است و جهت گیری شخص را نسبت به یک مکان با احساسی از تفاوت، جهت یابی و درک فضایی مشخص می کند. بحران مکان از بارزترین مشکلات شهرسازی معاصر است. بحرانی که در ایجاد فضاهای شهری فاقد هویت و فاقد ارتباط تبلور یافته است. به رغم مطالعات در خور توجه ارزیابی مفاهیم مکانی، در بافت ها و زمینه های مختلف، جای خالی پژوهش هایی که در ارائه مدل سنجش و ارزیابی حس مکان در بافت محله قدیمی شهر کوشش داشته باشند و به مطالعه تحلیلی عوامل مؤثر بر آن بپردازند، کاملاً محسوس است. پژوهش پیش رو، مبتنی بر جستجو، مطالعه و تحلیل ادبیات پژوهش های مکانی و با نگاهی احتمال گرایانه به رابطه انسان و محیط به بررسی عوامل تشکیل دهنده حس مکان از دیدگاه محیطی در بافت تاریخی بوشهر پرداخته است و تعابیر مستقر بر فرایندهای ارزیابی و سنجش حس مکان را مورد بررسی خاص قرار می دهد و ضمن ارزیابی حس مکان در بافت تاریخی بوشهر، به تأثیر عوامل کالبدی و عوامل شناختی استفاده کنندگان بر احساس افراد نسبت به فضا می پردازد. نتایج نشان می دهد که ایجاد حس مکان در محله های بوشهر با زنجیره ای از تعلقات وابسته به آن سبب ایجاد یک حس اجتماعی مشترک می گردد که به نوعی با احساس مالکیت همخوان است. هدف این است که فضای شهری، معنای خود را در بعد زمان بازیابد و باز هم مکانی شود که محل بروز انواع فعالیت های اجتماعی و شکل گیری خاطرات جمعی شود.

حس مکان، ادراکات ذهنی، نقشه جمعی، بافت تاریخی بوشهر