محسن حاتمی - کارشناس ارشد مهندسی عمران - آب
میراحمد لشته نشایی - عضو هیات علمی گروه عمران دانشکده فنی دانشگاه گیلان

همانطور که می دانیم ضریب زبری بستر بر دبی، سرعت، تنش برشی مرزی و بسیاری دیگر از پارامترهای هیدرولیکی نقش موثری دارد. بنابراین، شناخت دقیق این پارامتر جهت طراحی بهینه کانالها و سایر مجاری روباز ضروری است. لازم به ذکر است تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه ضریب زبری انجام شده، ولی هنوز رابطه ای قطعی جهت محاسبه زبری ارایه نشده است. به دلیل کاربردهای فراوان رابطه مانینگ در مجاری روباز، در این مقاله ضریب زبری مانینگ مورد مطالعه قرار گرفته است. درحال حاضر روابط و راهکارهای تجربی تنها راهنمای موجود جهت انتختب ضریب زبری مناسب می باشند. البته همه این روباط دارای پارامترهایی مشابه نیز هستند اما به دلیل بدست آمدن در شرایط مختلف دارای ضرایب متفاوتی میباشند که این تفاوت خود بیانگر متغیرهای ناشناخته دیگر است. به هر حال، استفاده درست از روابط که باعث به حداقل رساندن اثرات مخرب ناشی از افزایش یا کاهش ضریب زبری خواهد شد، نیاز به شناخت بهتر روابط و عامل موثر بر آنها را یاداور میشود. با توجه به این موارد، در این مقاله هدف شناخت بهتر تاثیر پارامترهای موثر بر رابطه Dingman & Sharma یکی از روابط تجربی بدست آوردن ضریب زبری مانینگ (ارایه شده در سال 1997 میلادی) می باشد، کاربرد این رابطه در چند مقطع عرضی از رودخانه سفیدرود و مقایسه نتایج آن با نتایج تعدادی دیگر از روابط تجربی می باشد. اهمیت این رابطه از آن جهت است که در آن، برای مقاومت جریان، پارامتری در نظر گرفته نشده است.

ضریب زبری مانینگ ، رابطه Dingan & Sharma