حسین سلطان زاده - دانشیار گروه معماری، دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
فاطمه شکیبایی - دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

شهر موجود زنده ایست که گستره ای از تحولات و رویدادها را در درون خود دارد. این تغییرات بویژه در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، تاریخی و در تمامی سطوح در بستر کالبدی شهر نمایان می شود از این رو پیکره شهر مدام در حال تحول است و از این تحولات نه تنها کلیت شهر بلکه تمامی اجزاء و نهاد های آن تأثیر می پذیرند. در این میان بروز تفکرات و باور های جدید در انگاره های شهرنشینی تاثیر زیادی بر شکلگیری و یا تغییر شکل عناصر و اجزای شهر برجای گذاشته است. ظهور تفکر اسلام در شهرها سبب شد تا به تبع تفکرات و ایدئولوژی حاکم، تغییراتی در ساختار وماهیت فضاهای شهر ایجاد گردد و شکل شهر متناسب با نگرش شهروندان آن تغییر یابد. یکی از اجزای شهر که از این تحولات بی نصیب نبوده میدان های شهری بوده اند این فضا ها به عنوان مکان های عمومی شهر که عرصه ای برای شکل گیری تعاملات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... بودهاند به فراخور نوع باورهای مردمان سرزمین، تغییر یافتهاند. از این رو با توجه به عدم وجود سوابق پژوهشی در ارتباط با میدان در شهرهای اسلامی، در این پژوهش سعی شده بر مبنای امکانات موجود میدان های شهری در 5 شهر اسلامی مورد مطالعه قرار گیرند. برمبنای مطالعات انجام شده حضور مکان های مذهبی در بدنه میدان یکی از شاخصه های اصلی میدان در شهرهای اسلامی می باشد. از دیگر شاخصه های میدان های اسلامی می توان به محصوریت فضا، استفاده از کاربری های عمومی، نفوذپذیری بالا و ... اشاره نمود.

شهر اسلامی، فضای شهری، میدان شهری