وریا ساعی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی دانشگاه ارومیه
مجید منتصری - استادیار گروه آب دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

بهره برداری مناسب و بهینه سیستم مخازن سدها یکی از دغدغه های مهم متخصصین و کارگزاران صنعت آب در نقاط مختلف دنیا بشمار میرود. در اکثریت سیستم مخازن ذخیره دنیا، منحنی های فرمان به عنوان الگوی اصلی بهره برداری شناخته می شود. منحنی های مذکور، نمودار تغییرات مقداربهینه آب تامینی یا تحویلی سیستم بازای وضعیت ذخیره مخزن در طول ماه های مختلف سال نشان می دهد. روش های متعددی برای تعیین الگوهای بهره برداری سیستم مخازن ذخیره مطرح بوده که به طوور کلی در سه کلاس شبیه سازی و بهینه سازی و ماتریس احتمالی طبقه بندی می شود. روش های بهینه سازی از یک طرف پیچیده ووقت گیر بوده و از طرف دیگر مدل کردن تمامی شرایط واقعی سیستم مخازن ذخیره در انها امکان پذیر نمی باشد لذا روش های مذکور بیشتر برای حالت های ساده شده ای از سیستم مخازن ذخیره مورد استفاده قرار می گیرند. در صورتیکه روش های شبیه سازی و ماتریس احتمالی دارای انعطاف کاملی برای اعمال تمامی شرایط واقعی سیستم مخازن ذخیره در تحلیل می باشند. بطور سنتی مطالعات طراحی سیستم های مخازن ذخیره تنها بر اساس داده های ثبت شده جریان رودخانه و عدم اعمال شاخص های عملکرد مخزن می باشد و اغلب بر اساس دوره بحرانی طراحی می شود. در این روش فرض می شودکه در اینده دوره خشکی شدیدتر از دوره بحرانی ثبت شده اتفاق نخواهد افتاد که درست بودن این فرض نیز بعید به نظر میرسد. در این مططالعه برای رفع دو نقیصه بالا، با روش مونت کارلو سری های مصنوعی جریان ماهیانه رودخانه برای سدهای مخزنی بوکان و مهاباددر استان آذربایجان غربی تولید شده و با استفاده از روش ماتریس احتمالی با اعمال شاخص های عملکرد سیستم یعنی قابلیت اعتماد زمانی، آسیب پذیری و سرعت برگشت پذیری، سیستم تحلیل و منحنی فرمان بهره برداری استخراج گردیده است.

منحنی های فرمان ، دوره بحرانی ، شاخص های عملکرد مخزن ، روش ماتریس احتمالی