سعید عباسی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئودزی، دانشگاه زنجان
مجید عباسی - استادیار گروه مهندسی نقشه برداری، دانشگاه زنجان و عضو پژوهشکده تغییر اقلیم و گرمایش زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
جمال عسگری - استادیار گروه مهندسی نقشه برداری، دانشگاه اصفهان

تغییرات لایه ی یونسفر ناشی از نوسانات میدان مغناطیسی زمین و آن هم عمدتا ناشی از تغییرات فعالیت های خورشیدی است. برایمطالعه ی یونسفر از روشهای متعددی مانند ژرفاسنج یونسفری، آی اس آر و شبکه ی ایستگاه های دائم جی پی اس استفاده می شود. دراین تحقیق از داده های ایستگاه دائم جی پی اس دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه ی زنجان که از اول ژانویه ی سال 2011 تا 20جولای 2014 جمع آوری شده، استفاده شد و لایه ی یونسفر در منطقه ی ایران برای اولین بار توسط تنها یک ایستگاه جی پی اس بهجای شبکه ای از ایستگاه ها، مورد مطالعه قرار گرفت. از طریق مطالعه ی تغییرات دراین لایه می توان به بررسی مواردی چون تغییراتمیدان مغناطیسی زمین، حاصل از فعالیت های خورشیدی پرداخت. مزیت این روش نسبت به روش های دیگر، ارزان بودن و پوششآسمانی وسیع است. داده های جی پی اس مورد استفاده، با فاصله ی زمانی 30 ثانیه نمونه برداری و با استفاده از ترکیب خطی هندسه-آزاد پردازش شد. پارامتر محتوای کلی الکترون آزاد یونسفر (TEC- تک) از مهمترین پارامترهای نشان دهندهی تغییرات یونسفراست. مقادیر تک در نقاط گره ای شبکه ای به ابعاد 20 درجه در طول جغرافیایی و 15 درجه در عرض جغرافیایی با فاصله ی نقاط گره-ای 0/5 درجه و در منطقه ی ایران، در بازه های زمانی 2 ساعت به دست آمد. در بازه ی زمانی اول ژانویه ی 2011 تا 20 جولای 2014 حداکثر مقدار تک 76 واحد تک و حداقل آن 2/5 دیده شد. سپس برای هر2 ساعت، نقشه ی تغییرات مکانی ترسیم شد و با نقشه- هایی که از مدل جهانی یونسفر که حاصل شبکه ای متشکل از حدود 250 ایستگاه دائم جی پی اس است، مقایسه شد. دیده می شود درمناطقی که پوشش آسمانی ماهواره ها بیشتر است توافق خوبی بین نقشه ها وجود دارد. البته به طور میانگین اختلافی حدود 3واحد تک بین این نقشه ها دیده می شود. در نهایت تغییرات یونسفر در منطقه ی تحت پوشش ایستگاه IASBS به صورت انیمیشنتهیه شد. این سری زمانی دو بعدی قابلیت تحلیل و بررسی های متداول را دارد.

ایستگاه جی پی اس دائم، یونسفر، زنجان، تک، فعالیت خورشیدی