خوشناز پاینده - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز
مرجان انصاری دزفولی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد علوم و تحقیقات اهواز

در فرآیند تبدیل زباله های شهری به کمپوست، به سبب رطوبت زیاد زباله های خانگی در ایران، مقدار زیادی شیرابه تولید می شود که اگر به روش صحیح مدیریت و جمع آوری نشود می توانند سبب آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی شوند . از سوی دیگر شیرابه زباله حاوی مواد آلی و عناصر غذایی مختلف است که می تواند به صورت یک کود کامل در جهت تقویت باروری خاک ها استفاده شود . این پژوهش با سه سطح تیمار کمپوست 800) و 400 و 0 تن در هکتار ) درقالب طرح کرتهای یک بار خرد شده با سه تکرار طراحی و اجرا شده به منظور مطالعه اثر شیرابه بر کیفیت خاکها، پیش از کاشت و پس از برداشت گیاهان از هر یک از کرتها از اعماق ) 0 – 30) و ) 30- 60) سانتی متر نمونه خاک تهیه شد . نمونه ها پس از هوا خشک شدن خصوصیات فیزیکوشیمیایی آنها اندازه گیری شد . علاوه بر این جهت تعیین عملکرد گیاهان نمونه هایی از تیمار های گیاهی را تهیه و پس از هضم خشک، غلظت عناصر سنگین ( سرب و نیکل ) و برخی عناصر قابل جذب گیاهی و نیزpH مقدار توده زستی خشک ( بیوماس ) برای هر گیاه مشخص شد . نتایج نشان داد که شیرابه زباله باعث کاهش خاک به میزان کم و موقتی می گردد که علت آن آهک زیاد و در نتیجه قدرت زیاد بافری خاک می باشد . اما همین کاهش موقتی pH ، اثرات مثبتی بر قابلیت جذب عناصر غذایی به ویژه فسفر، آهن، منگنز و مس دارد و قابلیت جذب آنها را به طور معنی داری افزایش می دهد، که متناسب با میزان شیرابه مصرفی می باشد . علاوه بر این عناصر نیتروژن و پتاسیم قابل جذب خاک و همچنین خصوصیات فیزیکی همچون پایداری خاکدانه ها و وزن مخصوص ظاهری و در نهایت عملکرد گیاهان سورگوم و جو در مقایسه با تیمار شاهد، بطور معنی داری با افزایش سطوح شیرابه مصرفی افزایش می یابد . غلظت عناصر سنگین نیکل و سرب نیز نسبت به شاهد افزایش داشت اما این افزایش معنی دار نبود و هیچگونه علائمی از سمیت حاصل از شیرابه در اندامهای رویشی گیاه مشاهده نشد .

کمپوست زباله شهری، شیرابه ، کیفیت خاک، عملکرد گیاهان