نرگس ذاکرجعفری - استادیار گروه موسیقی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان

هدف از انجام این تحقیق، مطالعه رفتارهای اجتماعی فرهنگی پیرامون موسیقی در جامعه ایران عصر تیموری و صفوی است. با مطالعه اسناد تاریخی موجود درمی یابیم که در فرهنگ موسیقایی ایران، اجرای موسیقی با هدف صرف شنود برای مخاطبانرواج نداشته است. موسیقی در مجالس امری حاشیهای بوده و مایهی تفریح و سرگرمی محسوب میشده است و نوازندگان و خوانندگان موظف بودند طبق میل و خواسته حاضرین مجالس رفتار کنند و از هر لحاظ رضایت و نظر مساعد صاحبان مجلس را جلب کنند. موسیقی در ضیافت های شاهانه نیز، چیزی فراتر از تفریح و سرگرمی به شمار نمی آمد. این موضوع در جامعهعصر صفوی شدت بیشتری می گیرد. جامعه موسیقایی عصر صفوی حتی بین زنان و مردان تبعیضاتی قائل می شده است. زنان عصر صفوی گاه از نوازندگی به دور نگه داشته می شده و اغلب در هنر رقص فعالیت داشته اند؛ در حالیکه مردان وارد حوزه رقص نمی شده و این حرفه را به زنان و پسر بچه های جوان واگذار می کرده اند. گماشتن زنان روسپی و پسربچه ها در حوزه رقصدر روزگار صفوی، حاکی از همراه بودن رقص و موسیقی با تن فروشی بوده که نتیجه ی شأن پایین اجتماعی حرفه ی موسیقی و به ویژه رقص در این عصر است. علاوه بر مراکز قدرت و دربارها، موسیقی در مراکزی چون میخانه ها و قهوه خانه ها نیز حضور داشت. نوازندگان غیردرباری نسبت به موسیقی دانان درباری، از طبقه ی بسیار پایین تری محسوب می شدند و دستمزد ناچیزی دریافت می کردند و گاهی موسیقی حرفهی ثابتشان نبوده است.

جایگاه موسیقی در ایران ، طبقه ی اجتماعی موسیقی دانان ایران، موسیقی دوره تیموری و صفوی