محمود احمدی - استادیار اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی
فرزانه جعفری همبری - کارشناسی ارشد اقلیم شناسی سینوپتیک دانشگاه شهید بهشتی

در این تحقیق به منظور تبیین علل وقوع توفان گرد و غباری 61 و 61 تیرماه 6811 در شهرستان اصفهان و منابع اصلی گرد و غبار آنها، ساختار گردش منطقه ای جو مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با بهره گیری از داده های ساعتی نوع هوای حاضر و میزان دید در ایستگاه اصفهان در 61 و 61 تیرماه 6811 استخراج شد. سپس با بهره گیری از داده های شبکه بندی شده (NCEP /NCAR) ویژگی همدیدی این طوفان گرد و غباری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق بیانگر آن است که پرارتفاع جنب حاره آزور و زبانه کم فشار پاکستان در شکل گیری توفان گرد و غباری در شهرستان اصفهان نقش اصلی را دارند. در بررسی نقشه های همدیدی توفان گرد و غباری، در سطح دریا نفوذ سامانه کم فشار حرارتی روی پاکستان از سمت جنوب شرق کشور که با نفوذ خود نیمه جنوبی ایران، عربستان و عراق را در بر گرفته بود که با گسترش همزمان پرفشار شمال دریای خزر تا مرکز ایران همراه بود و با وزش باد شدید و مکش هوای گرم و خشک غباری از سرزمین های عربستان، عراق و سوریه به سمت شهر اصفهان مواجه بوده است. در تراز 158 هکتوپاسکال نقش کم ارتفاع واقع بر روی پاکستان بیشتر شده و با حضور پرارتفاع بسته دریای خزر و نفوذ آن تا مرکز ایران، یک شیو فشاری شدید را ایجاد کرده که موجب وزش بادهای شدید شده است. در تراز 588 هکتوپاسکال نیز استقرار پرفشار جنب حاره آزور بر جانب جنوبی کم فشار گرمایی سطح زمین، یک شیو افقی شدید باد ایجاد کرده و با همگرایی و نزول جریانات شرق سو از جانب عربستان، عراق و سوریه به سمت منطقه مورد مطالعه همراه می گردد. و تصاویر ماهواره ای منابع عمده ورود گرد و غبار به ایستگاه اصفهان را از سرزمین های جنوب عراق، صحرای شمال عربستان و جنوب شرق سوریه نشان می دهد.

اصفهان، کم فشار پاکستان، پرفشار دریای خزر، پرفشار جنب حاره، شیو فشاری