جمال الدین مهدی نژاد - عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران ایران
علی صادقی حبیب آباد - دانشجوکارشناسی ارشدمهندسی معماری دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران ایران

معماری ایده های بزرگ انسانیت را در بر گرفته است .نه فقط سمبل هر دینی، بلکه تفکر هر انسانی یک برگ از این کتاب وسیع را شامل م یشود. هر بنایی به عنوان سمبلی از فرهنگ معماری این وظیفه را دارد که یک بینش و تفکر را از طریق شکل ظاهری خود عینیت ببخشد و به این ترتیب باز تولیدی خواهد شد برای ارزیابی یک فرهنگ. مسجد، محل سجود و خضوع و کرنش است، جایی برای ایجاد رابطه با پروردگار و اظهار عبودیت و کوچکی در برابر ربوبیت و عظمت خالق « ا لله» بندگان خدا در پیشگاه نهفته است. بنابراین، عظمتش هم در معنویت آن است، نه « عبودیت عبد و ربوبیت رب » هستی. قداست مسجد، در همین رابطه متقابل در ساختمان و بنای رفیع. ارتباط بین مفاهیم و معماری رابطه ایست همیشگی؛ این رابطه به گون های است که معماری را استعلایی که امروزه در مباحث حکمت و عرفان مشهور است، همان تقریری است که ملاصدرا در ابتدای کتاب الاسفار ،« اسفار اربعه » . م یکند الاربعه نقل کرده و در برخی آثار خود، آن را تشریح کرده است. این اسفار عبارت اند از: 1. السفر من الخلق الی الحق؛ 2. السفر فی الحق بالحق؛ 3. السفر من الحق الی الخلق بالحق؛ 4. السفر فی الخلق بالحق. در این پژوهش برآنیم اسفار اربعه و حکمت متعالیه ملاصدرا را مورد واکاوی قرار داده و حضور آن در حوزه معماری دوره اسلامی؛ به خصوص مساجد، بازنماییم و برسیم. از همین رو با مطالعه منابع کتابخانه ای و میدانی اطلاعات گردآوری شده، بررسی و تحلیل گردید است

اسفاراربعه ، حکمت متعالیه ، ملاصدرا ، مساجداسلامی ، هنرمعماری