حسین بارانی - استادیار دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

در حوزه علوم کشاورزی، زراعت (Agronomy) و مزرعه داری (Farm Management) دو شاخه علمی مرتبط ولی در عین حال منفک از هم تعریف می شوند. مزرعه واحد مدیریتی است که مرز و محدوده آن مشخص بوده و منابع فیزیکی و انسانی معینی دارد. مدیریت این واحد تولیدی بیش از آنکه یک دانش فنی مبتنی بر خاک شناسی، گیاه شناسی، بوم شناسی و دیگر علوم پایه باشد، علم و هنر تنظیم جنبه های اقتصادی یک بنگاه تولیدی و جنبه های رفتاری یک سازمان می باشد. به همین قیاس سامان های عرفی یا یورت ها (Ranch/Allotment) نیز می تواند به عنوان واحد مدیریتی مرتع تلقی شوند. در این صورت یورت نیز مشابه مزرعه علاوه بر آنکه مرز و محدوده مکانی مشخصی دارد، مشخصات اقتصادی یک بنگاه تولیدی و ویژگی های رفتاری یک سازمان مدیریتی را خواهد داشت. اگر بتوان در کنار علم مرتعداری (Range Management) با تعریف و تفکیک سامان های عرفی (یورت، روند، کهچر، ...) دانش مرتعه داری (Ranch/Pastoral Unit Management) را نیز واجد جایگاهی مشخص گرداند، شاید بتوان بخشی از خلاء نظری مدیریت عرصه مراتع را به نوعی پرنمود. بر این اساس عرصه مراتع ایران متشکل از قریب چهل و هفت هزار واحد مدیریتی خواهد بود. این نگاه می تواند به مدیریت مراتع کشور در زمینه های مختلف تحقیقاتی، آموزشی و اجرایی افق جدیدی ببخشد.

مرتعداری، سازمان عرفی، واحد مدیریتی، یورت، مرتعه داری