هومن ثبوتی - دکترای معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران
پری علوی - کارشناس معماری،گروه معماری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

امروزه امنیت در شهرها یکی از شاخصه های کیفی زندگی بوده و آسیب های اجتماعی از مهم ترین پیامدهای آن به شمار می رود. در این میان فضاهای شهری از جمله مولفه هایی هستند که نابهنجاری های اجتماعی در بستر آن ها به وقوع می پیوندد. افزایش میزان جرم و جنایت در شهرها از یکسو ، ناامن و غیرقابل دفاع بودن فضاها از سوی دیگر، معماران و شهر سازان را بر آن داشته است که به فکر دستیابی به راه حل مناسبی در راستای پیشگیری از جرم باشند. چرا که برخی مکانها به لحاظ ساختار کالبدی خاص، نوع فعالیت و ویژگیهای ساکنان آن، امکان و فرصت بیشتری را برای وقوع جرم فراهم می کنند. امنیت اجتماعی و به طور کل امنیت، ارتباط مستقیمی با فضا و ساخت وساز شهری دارد. فضاهای نامناسب شهری، فضاهای بی دفاع، محلات نا امن، شهرهایی با معماری صرفا مردانه همه و همه از عوامل تهدیدکننده امنیت شهری و اجتماعی هستند که یکی از اصول مهم اصلاح این فضاها استفاده از نورپردازی و طراحی روشنایی مناسب برای آن مکانهاست. به عبارت دیگر، اگر محیط به نحوی طراحی شود که بتواند موجب بهبود نظارت افراد شده، تعلق ساکنان را به قلمرو خود بالا برده و تصویری مثبت از فضا ایجاد کند، فرصت های مجرمانه کاهش خواهد یافت و مجرمان از ارتکاب جرم باز خواهند ماند. در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی است و از نوع کاربردی می باشد سعی بر آن است تا با مطالعه مفهوم امنیت و عوامل کاهش و افزایش آن و سپس یافتن عوامل وقوع جرم به ارائه راهکارهایی بپردازد که ریشه در طراحی محیطی داشته و بر نحوه نورپردازی فضاها تاکید دارد. چرا که طراحی روشنایی شهری نه تنها موضوعی صرفاً تزئینی نیست، بلکه با نور پردازی صحیح و اصولی، علاوه بر زیبا سازی شهر و کاهش آلودگی نوری می توان گام های مؤثری در جهت تأمین امنیت شهرها و کاهش آمار جرم و مجرمان برداشت.

امنیت فضا، جرم و جرم خیزی، حس مکان، طراحی محیطی، نورپردازی شهری