جعفر میرکتولی - دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه گلستان- نویسنده مسئول
رضا بارگاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه گلستان
سیده زهرا عقیلی - دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه گلستان

شهر نیاز به پویایی دارد؛ این پویایی لزوم برنامه ریزی درازمدت فراتر از چارچوب های محدود و بستهرا برای آن ایجاب می کند. در پی چنین تفکری کنترل و هدایت این پویایی و نظارت بر تغییر و تحولاتآن ضروری است. فرکتال یک روش مناسب و کارآمد در تشریح محیط های جغرافیایی است که دربرنامه ریزی شهری نیز کاربرد دارد. برنامه ریزی شهری بر اساس فرکتال نتیجه ی جغرافیای پست مدرناست که ترکیبی از عناصر جدید و سنتی را در ساخت وسازهای شهری پیشنهاد می کند. در واقع بافتشهری با ساخت فرکتالی می تواند کارکرد شهرها را از دیدگاه اجتماعی، اکولوژیکی و کالبدی در جهتمثبت بهبود بخشیده و پایداری شهری را تحقق بخشد. در این مقاله ابتدا هندسه فرکتال معرفی شده وسپس بعد فرکتالی با توجه به تأثیرگذاری بر کلیت شهر و عناصر آن شرح داده می شود. در ادامه ازارتباط فرکتال با جغرافیا و زیرشاخه های آن (طبیعی و انسانی) بحث شده و به صورت خاص نقش وکاربرد فرکتال در جغرافیا و برنامه ریزی شهری ارائه می شود. در این اثنا ویژگی ها و گونه شناسیشهرهای با ساختار فرکتالی که در جریان تاریخ ساخته و پرداخته شده اند، بیان شده و به تأثیر فرکتالبر توسعه ی شهرها اشاره می گردد و در نهایت به فرآیند و چگونگی برنامه ریزی و طراحی فضای شهریبر اساس هندسه ی فرکتال با تأکید بر علم جغرافیا پرداخته می شود.

شهر، جغرافیای پست مدرن، فرکتال، برنامه ریزی شهری