علیرضا خسروزاده - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد

به دلیل اهمیت آب، ایرانیان همواره با بهره جستن از تمامی توانایی های خود به ساخت قنات، سد و برکه برای ذخیره سازی آب فراوان زمستانی، برای به مصرف رساندن آن در فصل های گرم سال اقدام کرده اند. شرایط اقلیمی خشک جزیره قشم تاثیر بسیار زیادی در خلق پدیده های گوناگون معماری این منطقه گذاشته است. ریزش های آسمانی در این جزیره برای دسترسی به آب تلاش چشمگیری صورت گرفته است. آنها در کنار ساخت سدها و بندها شمار زیادی برکه و چاه های ذخیره ی آب در اندازه های مختلف ساخته اند. در این مقاله، آب انبار(برکه)، سد و بند و چاه های اب به عنوان راهکارهای اساسی بهره برداری از آب در جزیره قشم مورد مطالعه قرار گرفته است.نوشتار حاضر پژوهشی توصیفی -تحلیلی و مبتنی بر بررسی های میدانی و مطالعات کتابخانه ای است. برکه به عنوان یکی از عناصر شاخص جزیره ی قشم در زندگی روزمره ی مردم نقش مهمی ایفا نموده است. در این جزیره سه گونه برکه با معماری متفاوت شامل برکه های دایره ای، طاقدیسی و روباز وجود داشته است. علاوه بر برکه ها ساخت سد نیز برای ذخیره ی آب و کانال های انتقال آب از دوره های گذشته در قشم رواج داشته است. همچنین چاه های اب که بر بستر صخره ای در مسیر سیلاب ها، دامنه ی کوه ها و داخل روستاها ایجاد می شد ند از دیگر راه کارهای ذخیره ی آب بودند.

قشم، برکه، سد و بند، چاه ذخیره اب