فاطمه عبدالهی - دانشجوی کارشناسی ارشد شناسایی و مبارزه با علف های هرز، دانشگاه محقق اردبیلی
حمیدرضا محمد دوست چمن آباد - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی
علی اصغری

مدیریت موثر علف های هرز برای بازده سیستم های زراعی بسیار تعیین کننده است. بهبود مدیریت علف های هرز، از طریق کاریرد علف کش ها در نیمه دوم قرن بیستم باعث افزایش تولید در کشورهای توسعه یافته شد.و با توجه به گسترش مقاومت علف های هرز به علف کش ها و اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از مصرف آنها، توسعه راهکارهای اکولوژیک، به عنوان یک گزینه مناسب و کم هزینه برای مدیریت علفهای هرز در جهت کاهش مصرف سموم از اولویتهای کشاورزی پایدار محسوب می شود. مدیریت غیرشیمیایی علف های هرز نیز به عنوان استراتژی راهبردی در جهت کاهش اثرات مخرب زیست محیطی و سلامت انسان مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین امروزه کشاورزان پیشرو به دنبال روشی برای مدیریت علف های هرز هستند که وابستگی آن به علف کش ها کمتر باشد. یکی از این روش ها تولید ارقامی از گیاهان زراعی با قدرت رقابتی بالا در مقابل علف های هرز است. تحقیقات انجام شده توسط لمرل و همکاران ( 1996) باغستانی ( 1382 ) کاهش عملکرد دانه گندم در مقایسه با کاهش عملکرد دانه چاودار در رقابت با علف هر ز چچم (Lolium temulentum L.) بیشتر گزارش شده و در واقع این مطلب برتری چاودار بر گندم در رقابت با علف های هرز را نشان میدهد. بررسی انجام شده توسط باغستانی و همکاران (2005) نشان داد که توان رقابتی لاین های مختلف گندم در مقابل علف هرز ناخنک (Goldbachia laevigata(M.Bieb.) DC.) متفاوت می باشد بطوری که لاین 6618 بیشترین توان رقابتی در مقابل این علف هرز را داشت و در مقابل لاین M-75-5 از کمترین قدرت رقابتی برخوردار بود. در این بررسی نشان داده شد که ارتفاع کانوپی، تعداد پنجه بارور، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، مقدار ماده خشک تجمعی و سرعت رشد نسبی بالا از ویژگی هایی است که تاثیر مستقیم روی توان رقابتی ارقام گندم در مقابل علف هرز مزبور داشته است. لاین های 6618 M-75-13و M-75-15 گندم دارای شاخص رقابت بالاتر، شاخص تحمل بیشتر و عملکرد بیشتری(در حضورعلف های هرز) نسبت به ارقام قفقاز، الموت و لاین M-75-5 برخوردار بودند (باغستانی، 2005، 1999، 2006). لمرلی و همکاران(1996) توانایی رقابتی طیف وسیعی از ژنوتیپ های گندم نان و دوروم را در مقابل علف هرز Lolium rigidum را مورد مطالعه قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که توانایی رقابت ارقام قدیم، بیشتر از ارقام جدید است. آگ و سلفد(1999) صفات موثر بر قدرت رقابت ارقام گندم در مقابل علف هرز Aegilops cylindrica را مطالعه نمودند و سرعت افزایش ارتفاع را به عنوان یکی از صفات موثر در افزایش قدرت ذکر کردند.