اعظم رحیمی چگنی - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد کرج، گروه زراعت و اصلاح نباتات، کرج،ایران
محمد رضا بی همتا - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
منوچهر خدارحمی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، ایران

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیر زنده محیطی است که باعث کاهش عملکرد گیاهان زارعی می شود. به منظور بررسی روابط بین صفات موثر بر عملکرد دانه، 43 ژنوتیپ گندم در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی تحت شرایط تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی 18 صفت مورفولوژیک ارزیابی شد. صفات اندازه گیری شده شامل روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، روز تا گرده افشانی، سرعت پر شدن دانه، طول دوره پرشدن دانه، ارتفاع بوته، طول دومین میانگره، طول پدانکل، طول بیرون آمدگی پدانکل، طول سنبله، طول برگ پرچم، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، وزن دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه بود. نتایج آنالیز آزمایش در شرایط تنش خشکی نشان داد که عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع بیش ترین میزان همبستگی را با عملکرد دانه داشت. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از ضرایب همبستگی و در صورت وجود تنش خشکی می توان از طریق عملکرد بیولوژیک شاخص برداشت، ارتفاع بوته و تعداد سنبله در متر مربع در بهبود عملکرد استفاده نمود. نتایج تحقیق استفاده از این صفات به عنوان معیارهای انتخاب غیر مستقیم به منظور بهبود عملکرد دانه در ژنوتیپ های گندم را تایید می نماید.

گندم، همبستگی، تنش خشکی