شهرزاد رهنما - کارشناس ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه اصلاح نباتات، تهران، ایران،
سپیده ترابی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی ، تهران، ایران
منصور امیدی - استاد، گروه بیوتکنولوی کشاورزی، پردیس کشاورز و منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران

فلزات سنگین یکی از منابع مهم آلاینده محیط زیست از جمله خاک می باشند که در صورت تجمع در خاک و جذب آن توسطگیاهان به زنجیره غذایی وارد شده، مسمومیت را در گیاهان و یا افراد تغذیه کننده از آنها را موجب می گردد. آلاینده ها مهمزیست محیطی پس از انقلاب صنعتی شتاب بیشتر گرفتند. میزان سمی شدن گیاهان حساس به فلزات سنگین بستگی به نوعفلز سنگین، غلظت فلز سنگین، گونه گیاهی و مرحله رشد گیاه دارد. به منظور مطالعه اثر تنش عنصر کادمیوم در گیاهآفتابگردان دو رقم آذرگل و CMS19 انتخاب گردید . پژوهش انجام شده به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک کاملتصادفی با 4 تکرار، در محیط گلخانه همراه تیمارها آزمایشی عنصر کادمیوم در 3 سطح (0 – 50 - 100 گرم در کیلوگرم درداخل گلدان ها پلی اتیلنی 3 کیلوگرمی همراه با خاک رس و خاک برگ مخلوط گردید.اثر صفات موفولوژیکی گیاه از قبیل:ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد میانگره، تعداد دانه، طول ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، وزن ترریشه، وزن تر ساقه، وزن تر برگ و وزن هزار دانه در گیاه آفتابگردان در بافت های مختلف ارقام آذرگل و CMS19 مشخصگردید که عنصرسنگین کادمیوم برروی رشد رقم CMS19 اتر معکوس دارد. بدین ترتیب بالاترین سطح کادمیوم بروی ارتفاعگیاه، طول ریشه و وزن خشک و تر ارقام مورد نظر اتر منفی گذاشته است. اینگونه مشاهده شد که در تنش شدید کادمیوم، ارقاممورد نظر بر اساس صفات مورفولوژیکی و وزن تر و خشک در انواع بافتها خود، رقم آذرگل تولید محصول با عملکرد و مقاومتبالایی در مقایسه با رقم CMS19 از خود نشان داده است.

آفتابگردان، عنصر کادمیوم، صفات مورفولوژیکی، وزن تر و خشک وزن هزار دانه