حمزه پیربابایی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز
پریسا هاشمپور - استادیار معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز

معماری یکی از هنرهای دیرین بشر و براورنده نیاز انسان به محل سکنی و سرپناه می باشد که در طول تاریخ نقش های دیگری نیز پذیرفته است. هنرمندان معتقد به اصول اسلامی، با چنگ زدن به گنجینه معارف الهی و اسلامی، اثر معماری خود را نماد و بهانه ای برای عروج و تعالی روح انسان بسوی حق کرده اند. معماری اسلامی بی شک جایگاه تجلی معارف اسلامی است. غزالی در کتاب احیا علوم دینی آورده است زمانی که یک معمار جزییات یک اثر معماری را به تصویر می کشد و سپس بر اساس نقشه، آن بنا را در عرصه وجود می آورد، مانند خالق زمین و آسمان است که نسخه اعظم عالم را در لوح محفوظ از آغاز تا پایان نوشته و سپس آن را در عرصه وجود می آفریند. این مقایسه زیبای غزالی شوقی را رقم می زند در باب جستار برای یافتن سرچشمه های هنر معماری. این هنر کهن بشر روی زمین، در آموزه ها و مفاهیم معنوی و عرفانی اسلام دست زده و در این میان بهترین منبع برای چنین جستاری به یقین، بزرگانی چون ابن عربی می باشند، که با نگاهی ژرف به تبیین اصول عرفانی اسلام پرداخته اند. در این پژوهش به منظور واکاوی دیدگاه های ابن عربی در معماری اسلامی با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، ابتدا به بررسی آرای ابن عربی در زمینه وحدت وجود پرداخته شده و نظریات وی در باب هنر مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با توجه به مقوله نمادگرایی در تفکر وی، برخی اصول نمادین موجود در معماری اسلامی، با توجه به دیدگاه ابن عربی تبیین و تشریح شده است

معماری اسلامی، ابن عربی، وحدت وجود، نمادگرایی