طناز کارگر - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر اسلامی تبریز
پریسا هاشم پور - عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

اسلام یک دین مدنی است و برای تمام ابعاد زندگی انسان راهنما و برنامه دارد و دستورالعمل هایی با خود آورد که در هر زمان و مکانی کاربرد دارد. تعلیمات اسلام در قرارگاه های شهری تجربه شده اند. از این رو تعجب آور نیست که طرح و ساختار شهرهای کهن اسلامی در جهت کارایی و پاسخگویی نیاز انسان بر پایه اصول و ارکانی بنا گردیده که در اجزا آن اجتماع رخنه کرده باشد. در شهرهای اسلامی محله به عنوان یک واحد اصلی روابط اجتماعی بوده و محور اصلی، بحث محله در شهرهای اسلامی است. زندگی اجتماعی انسان یکی از مهم ترین ارزش های اسلامی را تشکیل می دهد که امروزه با ظهور فرهنگ جدید اجتماعات انسانی مورد بی مهری قرار گرفته است. در این میان هر شهر از مجموعه محله ایی تشکیل می شد که به لحاظ ساختار هویتی از جایگاه ویژه ای برخوردار بودند. روابط اجتماعی از جمله عواملی بود که در شکل گیری استخوان بندی هر محله تاثیر بسزایی داشت. همچنین در محله اسلامی ، اصل همسایگی و ارتباطات و همبستگی اجتماعی از مهم ترین اصول اجتماعی بوده است. در این تحقیق تلاش می شود عوامل موثر بر حیات اجتماعی محله های سنتی شهرهای ایرانی اسلامی بیان گردد.

شهر اسلامی ، ماهیت اجتماع ، فضای شهری ، محله ، کالبد