احمد پور احمد - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران
علی حسینی - پژوهشگر دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران

توسعه گردشگری شهری و پایدار ضامن حفظ و صیانت از بافتهای تاریخی به شمار میرود. ساماندهی و احیای این بافتهای شهری علاوه بر تحقق هدف حفاظتی این بافتها به دلیل ارتقای کیفی فضاهای مربوطه، چرخه ای توسعه گردشگری در این بافتها را فعال میکند. این امر نه تنها موجب افزایش هویت اجتماعی و فرهنگی مجموعه بافت می شود، بلکه راهکارهای موثر و تجربه شده برای ایجاد و بازتولید عرصه های عمومی و هویت از دست رفته و خاطرات زدوده شده از بافتهای تاریخی شهری است؛ چرا که شهرهای امروزین به دلیل تاثیر پذیری از دیدگاه بالا به پایین و مدرنیستی، در حال از دست دادن هویت خویشاند و از لحاظ سیما و کالبد، ادامه شیوه های شهرسازی مدرنیسم را می پیمایند؛ چیزی که در مکاتب مدرنیستی از آن به عنوان نوسازی شهری فنگرا نام برده می شود. هدف از این پژوهش بازآفرینی این بافتها به عنوان پتانسیلهایی برای ایجاد کارکرد گردشگری در فضاهای شهری، شهر تهران میباشد. چرا که این فضاها، فضاهایی پویا و ارگانیک هستند که با توجه به حضور انسان ها و بر حسب ارزش های فرهنگی شکل می گیرند. که میتوان ارزش های فرهنگی و تاریخی آنها را شناسایی کرده و پس از رسیدگی، از آن بهره برداری توریستی کرد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی، تاریخی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق روشهای اسنادی کتابخانه ای و پرسشنامه از مسئولان و مردم ساکن در این محدوده صورت گرفت. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این بافت در گذشته به مقتضای زمان دارای عملکردهای منطقی و سلسله مراتبی بوده ولی امروزه از لحاظ ساختاری وعملکردی دچار کمبودهایی است. بافت تاریخی تهران سه درصد از کل شهر به میزان 25 هکتار را شامل میشود و این بافت اغلب تجاری شده یا به بهانه نوسازی بافت فرسودهی اطراف آن تخریب می شود، بنابراین لازم است با حفظ ویژگیهای کالبدی اصیل، سنتی و سبک معماری و شهرسازی حاکم در آن، کاربریهایی همچون موزه یا مراکز هنری، فرهنگی و دانشگاهی در راستای سیاستهای جاذب گردشگری شهری برای آنها در نظر گرفته شود. از سویی دیگر وجود این مکانها خود مشارکت مدنی، بروز خلاقیت و توانایی، در زمانی فارغ از تعهدات و الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی را فراهم میآورد

بازآفرینی شهری، بافت تاریخی، گردشگری شهری، فضاهای شهری، تهران