غلام حسن جعفری - استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه زنجان، ایران.
مینا آوجی - دانشجوی کارشناسی ارشد هیدرو ژئومورفولوژی دانشگاه زنجان، ایران.

کشور ایران در قلب کمربند بیابانی نیمکره شمالی واقع شدهاست؛ به طوری که اگر ارتفاعات حاشیه ایران به ویژه البرز و زاگرس وجود نداشت، بیابانهای فرامرزی شمال و جنوب ایران، به یکدیگر میپیوستند و تقریبا تمامی ایران تحت سلطه آب و هوای گرم و خشک قرار میگرفت. به عبارتی آنچه شدت خشکی ایران را تحت شعاع قرار دادهاست، وضعیت ناهمواریهای ایران و چگونگی پراکندگی آنهاست. وضعیت شیب توپوگرافی ناهمواریها نیز به گونهای است که شرایط را برای همگرایی رواناب و رسوب فراهم کردهاست. بر همین اساس یکی از ویژگیهای ذاتی توپوگرافی ایران، که بستر مدنیت را فراهم نموده، اصل همگرایی در نواحیای است که نسبت به مکانهای مجاور خود از دمای کمتر وبارش بیشتری برخوردارند. براین اساس حوضه آبخیز و آبریز در کنش متقابل باهم، بستر مناسبی را از نظر منابع آبو خاک در شرایط اقلیمی خشک، جهت توسعه مدنیت ایجاد کردهاند. چنین عملکرد طبیعی که در شرایط سخت، بستر مناسبی برای توسعه مدنیت فراهم کرده، بی شباهت به آنچه از اقتصاد مقاومتی در چند سال اخیر بیان میشود،نیست. این مقاله در پی آن است با نگاهی به وضعیت طبیعی ایران، الگویی برخاسته از هویت مکانی ارائه دهد تا بر اساس آن بتوان از وضعیت به وجود آمده بر اثر بحرانها، حداکثر استفاده را جهت شکوفایی این سرزمین به عمل آورد. همانگونه که تغییرات اقلیمی دوره کواترنری منجر به تقویت مکانهای مساعد برای مدنیت شده، از متصدیان اموراقتصادی نیز انتظار میرود با نگاهی به ارکان اقتصادی و مقایسه آن با وضعیت طبیعی ایران، الگویی ایرانی- طبیعی برای اقتصاد مقاومتی ارائه دهند، تا براساس آن اقتصاد کشور بر اثر هرگونه تصمیمی از سوی ابر قدرتها تعادل خودرا از دست ندهد. بررسی مسائل حاکی از آن است که همگرا بودن نیازهای کنونی سرزمین ایران با محدودیتها و قابلیتها منجر به ارائهی چنین الگوی اقتصادی خواهد شد.

اقتصاد مقاومتی، ژئومورفولوژی، تعادل، همگرایی، واگرایی