سیدرضا فانی - مدرس مرکز آموزش جهاد کشاورزی یزد (ملاصدرا)
دوستمراد ظفری - استادیار دانشگاه بوعلی سینا

فن آوری هسته ای شامل استفاده از پرتوهای گاما، پرتوهای الکترونی و پرتوهای یونی به صورت گسترده برای ضد عفونی و اصلاح منابع زیستی مورد استفاده قرار گرفته است. گونه های قارچ تریکو درما از جمله عوامل امید بخشی هستند که علیه دامنه وسیعی از قارچها بیماری فعالیت می کنند و این تواناییف امکان استفاده از تریکودرما را در گسترش راهبردهای کنترل بیولوژیک فراهم می کند. علاوه بر این برخی سویه های این قارچ اثرات تحریک کنندگی روی رشد گیاهان نیز دارند. زمانی که بکارگیری یک عامل بیوکنترل هدف باشد، تنشهای محیطی که روی فعالیت میکروبی تاثی رگدارند بایستی مورد توجه قرار گیرند. از جمله این تنشها دمای پایین، تنش کم ابی، باکتریهای آنتاگونیست ، اسیدیته نامناسب و آلاینده هایی مانند فلزات سنگین و سموم افتکش هستند. جهش زایی به منظور بهبود ارتقای تولید متابولیتهای ضد قارچی و افزایش پتانسیل آنتگونیستی عوامل کنترل بیولوژیک جهت مبارزه با طیف وسیعی از بیمارگرهای گیاهی با مهارت مورد استفاده قرار گرفته است. تلاشهای متعدد موفقیت آمیزی برای افزایش توانایی بیوکنترل گونه های تریکو درما بوسیله در معرض قرار دادن اسپورهای قارچ با مواد شیمیای مانند اتیل متیل سولفونات EMS یا متاژنهای فیزیکی مانند اشعه گاما یا ماورای بنفش انجام شده، اصلاح گونه های وحشی تریکو درما در مسیر به دست آودرن سویه هایموثر جهت بیوکنترل پاتوژنهای قارچی گیاهان در دامنه وسیعی از شرایط نامساعد محیطی قرار گرفته و نتایج خوبی حاصل شده است. استفاده از سویه های اصلاح شده باجهش به دلیل استقرار اسان تر تریکودرما در کاربردهای مزرعه ای و محفوظ بودن از عوامل نامساعد محیطی نسبت بهسویه های تولید شده با روشهای دیگر از قبیل امتزاج پرتوپلاسمی ، تراریختی یا همسانه سازی ژنها در اولویت قرار دارند. امروزه سویه های جهش یافته ای از تریکودرما که با تشعشع بدست امده اند جهت استفاده موثر در سیستمهای مدیریت تلفیقی آفات معرفی شده اند که از جمله انها م یتوان به موتانهایی از Trichoderma harziamum متحل به شوری برای کنترل Fusarium oxysporium موتانهایی مقاوم به فلزات سنگین برای کنترل Pythium ultimum F. culmorum .F. oxysporium و Rhizoctonia solani اشاره کرد. جهش یافته های حاصل از تشعشع می تواند با روشهای دیگر اصلاح از قبیل روشهای سنتی و امتزاج پرتوپلاسمی به منظور حصول نتیجه بهتر تلفیق شود.