بهمن فیزابی - دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان. نویسنده مسئول
اصغر جوانی - استاد یار گروه هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اصفهان
مریم قاسمی سیچانی - استاد یار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

استاد قوام الدین بن زین الدین شیرازی(سال های فعالیت 813 – 842 ق) از جمله معماران تأثیر گذار در حوزه معماری ایرانی – اسلامی و آرایه های وابسته به آن می باشد. که به سبب مؤثر بودن در حوزه معماری خراسان دارای اهمیت است. این پژوهش به منظور یافتن ماحصل فعالیت معمارانه ی قوام الدین و یافتن وجوه و ابعاد معماری ایشان انجام شده است. هدف پژوهش کشف و ثبت ماحصل معماری قوام الدین در حوزه ی معماری ایرانی – اسلامی می باشد. این تحقیق در پی یافتن جواب مناسب برای این پرسش است، دستآورد عمده معمارانه ی قوام الدین، چیست؟ روش تحقیق با تلفیق دو روش تاریخی– توصیفی و اکتشافی - تفسیری است. در این مقاله ضمن معرفی آثار و زندگی قوام الدین، وجوه برجسته و تأثیر گذار ایشان از طریق گردآوری کتابخانه ای و مشاهدات میدانی، با مراجعه به آثار بجای مانده از معماری قوام الدین و اظهار نظر تاریخ نویسان و متخصصین معماری تیموری بررسی شده است.معماری قوام الدین از نظر تاریخی به دلیل تأثیر گذاری بر معماران ما بعد و ایجاد عرصه جدید در معماری ایرانی - اسلامی حائز اهمیت است، قوام الدین توانست با جمع یافته های حاصل از سنت معمارانه ی ایرانی – اسلامی اسلاف خود، درک شرایط زمان و نو آوری های خلاق، شیوه جدیدی ابداع کند. شیوه ای که می توان آن را عصاره ی معماری تیموری دانست. این الگو بعدها توانست در معماری صفوی ادامه یابد. آنچه معماری او را ممتاز می کند و در این مقاله با عنوان «دستآورد معمارانه ی قوام الدین» معرفی شده، پرداختن به وجوه برجسته و تأثیر گذار ایشان می باشد که سبب، استفاده ی نامتعارف اما سنجیده از فضای معماری است، که با بهم ریختن برخی آداب رایج در معماری ایرانی - اسلامی آن روزگار و با درک محدودیت و شرایط حاکم بر معماری صورت پذیرفته است.گسترش دامنه ی دانش در خصوص قوام الدین و پرداختن به وجوه برجسته و تأثیر گذار قوام الدین در عصر حاضر، می تواند سبب رشد کمی و کیفی منابع تحقیقی در حوزه معماری ایرانی – اسلامی گردد

معماری ایرانی- اسلامی؛ معماری خراسان؛ دستآورد معمارانه ی قوام الدین شیرازی