ابوذر ناصحی - دکتری پژوهش هنر دانشگاه تهران، استادیار دانشگاه هنر اصفهان

الحشایش آستان قدس رضوی نسخه ای است به قلم نسخ جلی با 680 نگاره رنگین از گیاهان و نباتات و 284 نگاره از جانوران می باشد. اصل این کتاب به زبان یونانی است و مؤلف آن پزشک و گیاه شناس و داروشناس یونانی نام آور سده اول میلادی پدانیوس دیوسکریدس می باشد؛ که در آثار و منابع دوره ی اسلامی آن را با عنوان هایی مانند «کتاب الحشایش» ، «کتاب الادویه المفرده» و «هیولی علاج الطب» یاد کرده اند.هرچند نگاره ها نسخه الحشایش آستان قدس به شیوه مکتب بغداد کار شده اند ولی در مواردی شباهت صوری خود را با نسخه های متاخرتر ( لیدن، پاریس و حتی نسخه یونانی وین ) همچنان حفظ کرده اند. نسخه آستان قدس مشتمل بر 272 ورق متن و 25 صفحه فهرست مطالب جمعاً 285 برگ به طول 46 و عرض 29 سانتیمتر و غالباً 19 سطری، و به لحاظ این که چند ورقی از آخر آن فرسوده و مفقود شده است، نام کاتب و مصور و تاریخ و محل کتابت اگر مذکور بوده فعلاً نامعلوم است، و چنان که از ظاهر آن مشخص است گمان می رود متعلق با اواخر قرن هفتم و یا اوایل قرن هشتم باشد. خود نسخه از موقوفات شاه عباس صفوی در سنه 1017 هجری است که احتمالا از شاه طهماسب به ارث برده است و در حال حاضر به شماره 7059 در موزه آستان قدس مشهد نگهداری می شود.نگارنده از طریق مطالعه تطبیقی نسخه ها در کنار توصیف و تحلیل تاریخی تصاویر به نتایج تحقیق دست یافته است.

الحشایش، آستان قدس، دیوسکوریدس ، تصویرسازی علمی