حسن اسماعیل زاده - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری و عضو هیات علمی گروه جغرافیای انسانی دانشگاه شهیدبهشتی
لیلا معصومی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی

توسعه پایدار فرآیندی است که سیاست های طبیعی، اجتماعی، کالبدی، اقتصادی، مالی، تجاری، انرژی، کشاورزی،صنعتی و همه ی سیاست های دیگر در آن طراحی شده باشد که موجب توسعه ای شود که از نظر اقتصادی، اجتماعی و بومشناسی پایدار باشد . مفاهیم توسعه ی پایدار دربخش گردشگری، در قالب مفاهیم توسعه پایدار اقتصاد کلان، قابل تبیین است .گردشگری پایدار بر ضرورت استفاده و توسعه ی منابع گردشگری در مسیرهای سالم تاکید میکند . گردشگری یکی از صنایعبزرگ و در حال رشد در جهان می باشد.شهرها و روستاها به دلیل دارا بودن جاذبه های طبیعی،تاریخی و فرهنگی از مقاصدگردشگری محسوب می شوند. یک نوع، از اکوتوریسم که نقطه درخشان نوین در توسعه گردشگری میباشد، اکوتوریسم تالاباست که برمنابع طبیعی تالاب مبتنی است.حضور گسترده ی گردشگران در پیرامون تالاب ها، نه تنها اکوسیستم های حساس وآسیب پذیر آنها را با مشکلات جدی مواجه نموده است بلکه جوامع محلی و سکونتگاه های حوزه ی آنها نیز به درجات و اشکالمختلف، اثرات گردشگری را تجربه نموده اند. در واقع اکوتوریسم تالاب شامل فرهنگ اکولوژیکی تالاب است، که این ویژگیاخلاقی و مسئولیت پذیری اکوتوریسم تالاب، حفاظت از تالاب را مورد توجه قرار داده و از توسعه پایدار تالاب حمایت میکند.استفاده از تالابها برای گردشگری عموما با تخریب زیست محیطی متعددی از جمله، فرسایش راههای دسترسی، پخش وسیع موادپسماند وزاید در سطح منطقه و راههای دسترسی، کاهش حیات وحش در اثر شکار، اختلال در مسیر مهاجرت حیات وحش،آسیب دیدگی اجتماعات گیاهی در اثر جمع آوری گیاهان و...همراه است. استفاده درست و منطقی از تالاب ها،حفظ ویژگی هایاکولوژیک حاصل از اجرای رویکردهای اکوسیستمی آنها،در قالب توسعه پایدار میباشد. هدف از مدیریت اکوسیستم های تالابیحفظ ویژگی های اکولوژیک هر تالاب و نگهداری آن دسته از کارکردهای اکولوژیک و هیدرو اکولوژیک است که نهایتاتولیدات،عملکردها وخصوصیات تالاب را فراهم مینمایند. از جمله راهکاری پیشنهادی در جهت حفظ تالابها،ارائه الگوی مدیریتیپایدار زیست بوم های تالابی، ارتقای شاخص های زیست محیطی در تالاب، توسعه ساختار تعاونی در روستاهای منطقه برایمدیریت فعالیتهای اکو توریستی، توسعه تشکلهای تعاونی برای جذب سرمایه های مردمی و...می باشد.بنابراین برنامه ریزیمسئولین باید برای بهره گیری پایدار از تالاب ها براساس پتانسیل ها و استعدادهای بالقوه و بالفعل تالاب باشند. توسعه برنامهاکوتوریسم موفق ضمن بهره برداری متناسب از طبیعت و پیشرفت وضعیت جامعه محلی، با فراهم کردن زمینه های آموزشی واعتلای آگاهی عمومی نسبت به ارزشهای اکولوژیکی منابع طبیعی و میراث فرهنگی ، تهدیدهای احتمالی موجود را نیز کاهش داده و بر صیانت از این مواهب نیز تأثیرگذار خواهد بود.در این مقاله گردشگری و توسعه پایدار،اهمیت و ارزش تالابها، توسعهپایدار تالاب با استفاده از گردشگری، تشریح شده ودر نهایت به برنامه و راهکارهای پیشنهادی در جهت حفظ تالابها پرداخته شده است.

گردشگری، تالاب،گردشگری وتوسعه پایدار