محمدرضا حمیدی زاده - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

محرکات محیط، به تنهایی بی معنا هستند، اما هنگامی که تصاویر بی هدف در یک بافت ماموریتی سازمان قرار داده می شود، این محرکات بر اساس سازمان و مدیران آن واجد معنا و ارزش می شوند. سازمان در محیط نیست، بلکه محیط در درون سازمان هست و این سازمان است که محیط را بر اساس ماهیت، ضمیر، و ساز و کارهای درونی خود تعبیر و تفسیر می کند. انچه در واقع، در درون سازمان است هزاران ویژگی وخصلتی است که هر سازمان را شکل می دهد، در هر سازمان ، نقش کل جامعه ترسیم شده است. هر یک از سازمانها، نمونه کوچکی از کل جامعه هستند و سازمان، «تصویر تمام نگار» است. محیط در هر سازمان موجود است و از همین رو، می توان به آن «تصویر تمام نگار» گفت . هر زمان که سازمان درک کند هرآنچه در محیط می بیند در خود او نیز وجود دارد، دچار تحولی بزرگ می شود. در این مقاله، طبقه بندی های محیط بر اساس معیارهای شانزده گانه ارائه و تحلیل می شوند تا مسائل استراتژیک در ارتباط با نوع محیط تبیین شوند. ـ انتظارات، ساختار سازمانی، نوع فناوری ، روش حل مسئله، نوع تصمیم گیری، ارتباطات مشترک، حدود ساختار تصمیم گیری جامع، عملکرد، مقررات و الزامات، جلوه بروز، میزان شفافیت و اطمینان، وسعت محرکها، شدت محرکها، سازمان، جمعیت سازمانی، میدانهای حوزه ای ، میدانهای کارکردی و میزان ارتباطات. درک محیط شناسی، امکان عوض کردن درک نادرست با درک درست، شکست با موفقیت، تهدید با فرصت، ضعف با قوت را از محیط سازمان می دهد. سازمانها، دانسته یا ندانسته، هر کدام پیش طرح یا تصویری از محیط خویش دارند، هرچه امکان درک آگاهانه آن وجود داشته باشد یا اطلاعات بسیاری در آن باره در اختیار نباشد باید دانست که محیط با تمام جزئیاتش وجود دارد. تصویر محیطی، همان تصور از سازمان است، لیکن همه فعالیتها، اعمال در احساسات و حتی تواناییهای سازمان، بر اساس تصویر ذهنی از محیط حالت می گیرند تصویر محیطی ، مقدمه، پایه و یا بنیادی است که تمامی شخصیت، رفتار و حتی کیفیت روحیه، احساس و اعمال سازمانی را تشکیل می دهد. تصاویر محیطی بر اساس برنامه ها، شناخت تهدیدها ،و فرصتها و قابلیتها تایید وتقویت می شوند. برای ارتقای درک سازمان از محیط باید مکانیزم زمینه – توجه را در چارچوب رویکرد تصویر – تلفیق برای سازمان نهادینه کرد. در تبیین طبقه بندی های محیط از مدلسازی علی و قیاسی و نیز رویکرد تطبیقی برای نیل به مسائل استراتژیک استفاده به عمل می آید.

محیط شناسی ، مساله شناسی استراتژیک ، معیارهای عامل طبقه بندی محیط ، آستانه شناخت و تحلیل محیط ، رویکرد تصویر - تلفیق